________________
પ્રેમ અને મેહ
- સમષ્ટિગત જીવનની સુખની કલ્પ નામાંથી જન્મેલા પરમાર્થી સંબંધનું નામ પ્રેમ, અને વ્યક્તિગત જીવનના સુખની કલ્પનામાંથી પ્રગટેલા સ્વાર્થી સંબંધનું નામ મેહ. પ્રેમનાં ઉજજ્વળ કિરણો સામા માણસના બિડાઈ ગયેલા હૃદયકમળને પણ વિકસાવે છે, ત્યારે મેહનાં શ્યામ કિરણે માનવીના વિકસેલા હૈયા-ફૂલને પણ સંકુચિત બનાવે છે. આથી જ પ્રેમને પ્રકાશ અને મેહને અંધકાર કહે છે. નિર્વીર્યની આઝાદી
શક્તિહીન માનવને મળેલી માત્રાવાનરને પ્રાપ્ત થયેલી તલવારની જેમ-તેના જ સંહારનું કારણ બને છે, તેમ વીર્યહીન પ્રજાને મળેલી આઝાદી પણ તેના પિતાના જ સંહારનું કારણ બને છે. -