________________
વ્યાખ્યાનો છે અને તેમાં સામાજિક, ધાર્મિક, રાષ્ટ્રીય અને શૈક્ષણિક જીવનનાં તમામ પાસાંઓને આવરી લીધાં છે.
વિદ્વાન મુનિરાજ પેાતાની એક આગવી સ્વતંત્ર દષ્ટિ ધરાવે છે. એટલે કાર્ડવાર એમનું સાધુય કડવા ચાબખા પણુ મારે, છે, કેટલીક વાર અજ્ઞાન ભેાળા જનેાને સાકરવેષ્ટિત કાયદાન પણ આપે છે, ને કેટલીક વાર તેા જાણે નિખાલસ પીપરમીટના આસ્વાદ કરાવે છે.
મુનિરાજે પેાતાના આ પુસ્તકરૂપી દિલના દીવાનખાનામાં સહુને પેાતપેાતાની સૌરભ લઈ ને નેાતર્યા છે; અને પેાતે અત્તરિયા બનીને બેઠા છે. એ અત્તયિાનાં પૂમડાંને થાડા આસ્વાદ નીચેનાં ઉદ્ધરણા પરથી મળશે.
માણસ પેાતાના પગ પર ઊભા રહેતાં શીખે ને કાઈના પણ આધાર વિના જીવી શક: એજ પાયાની કેળવણી.’
*.
આજની કેળવણી જીવનને માદક ત્યારે જ બને કે જ્યારે કેળવણીને ત્રનું માર્ગદર્શન હૈાય,
ક
સવાર તેાફાની ઘેાડાને કેળવીને કાબૂમાં લે છે, પણ તેને મારી નાખત નથી, કારણ કે અ ંતે એ જ ધેડો કામ આપવાના છે, તેમ આપણે પણ આપણી સ્વચ્છ ંદ ઇન્દ્રિયાને કળવીને સ યમમાં લાવવાની છે, નારા કરે નહિ ચાલે, ’
પાશ્ચાત્ય સંસ્કૃતિ એમ કહે છે, કે હક એ માનવીને જન્મસિદ્ધ છે, પણ પૌર્વાત્ય સંસ્કૃતિ એમ કહે છે કે હક યાગ્યતાથી પ્રાપ્ત થાય છે. એક જન્માંધ બ્રેકરો પરિભ્રમણ-સ્વાતંત્ર્યના હક માગે તે એ અપાય ? કાઈ કજિયાળે અને ગાળા દેનારા વાણીસ્વાતંત્ર્યના હક માગે તે તે અપાય ? નાદાન બાળકને મતસ્વાતંત્ર્યના હક અપાય ? વ્યભિચારીને આચાર–સ્ત્રાતંત્ર્યને! હક અપાય ખશ ? તાત્પર્ય એ કે અયેાગ્યના હાથમાં હુકનુ હથિયાર ન અપાય.'
