________________
૨૨૪
હવે તે જાગે! આત્મિક પાત્રતા વાસનાના વિજયથી, સત્સમાગમથી, ગર્વના નાશથી અને યોગ્ય વચનના વ્યવહારથી મળે છે; અને આ વસ્તુઓને આધાર હૃદયની સૂમ ભાવના પર છે, સ્થૂલ વસ્તુ પર નથી જ. * કેટલીક વાર એવું પણ જોવા મળે છે, કરેડો રૂપિયાના માલિકમાં જે પાત્રતા હતી નથી તે એક નિર્ધનમાં જોવા મળે છે. એ બહારથી સામાન્ય અને નિર્ધન દેખાતે માણસ અંદર રાતદિવસ વાસના સામે યુદ્ધ કરતો હોય છે. એ યુદ્ધ એ જ . એની પાત્રતા.
પાત્ર માણસ તે અજાણતા પણ આવેલા ક્રોધને, માયાને કે લેભને પિતાના હૈયામાં વધારે સમય ટકવા દેતો નથી. દુર્જનના સ્નેહની જેમ એના કસાયે પણ ક્ષણજીવી હોય છે !
આ અંદરની પાત્રતા લાવવા માટે મનુષ્ય પિતે જ પિતાના ચકદાર બનવું પડે છે, કારણ કે દરેક ક્રિયાની પાછળ મનની શુદ્ધિનું જ મહત્ત્વ છે, દુર્ગણે અંતરમાં જ થાણું નાખીને પડ્યા છે. આ દુર્ગુણને કાઢવાની અને નવાં ન પ્રવેશી જાય તેને માટે માણસને બમણી મહેનત લેવી પડે છે.
* નવા દુર્ગુણે માણસોમાં ક્યારે પ્રવેશી જાય તે કહેવું મુશ્કેલ છે, તેથી દરેક મનુષ્ય મહાપુરુષની સેવા કરી, એમની પાસેથી શાસ્ત્રશ્રવણ કરવું જોઈએ, શાસ્ત્રશ્રવણ માણસને દુર્ગુણ તરફ જતા રોકે છે. એના પર આવતા વાસનાના દબાણને એ અટકાવે છે, અને માણસને સદ્દવિચારમાં રાખે છે.
