________________
૨૦૪
હવે તે જાગે!
વૃદ્ધ નમણું હસીને જે ઉત્તર આપે, તે તે હદયમાં સદા કતરી રાખવા જેવો છે. “ભાઈ, માર્ગની બન્ને બાજુએ ઊભેલાં વૃક્ષે આપણા પૂર્વજોએ વાવ્યાં, તે એની છાયા અને એના ફળનો લાભ આપણને મળે. હવે આજે આપણે વાવીને જઈશું તે એને લાભ આવતી કાલની પેઢીને મળશે. આપણે ગઈ કાલ પાસેથી કાંઈક લીધું હોય, તે આવતી કાલને આપણે કાંઈક આપવું જોઈએ. આમ કરવું એ માયા નથી, પણ માનવતા છે.”
આ પ્રસંગ આજના પ્રસંગને અનુરૂપ છે. સમાજને આપણું ઉપર ઘણે ઉપકાર છે. આપણે જે કેળવણી લીધી છે, તેની પાછળ કેટલાય વૃદ્ધોને શ્રમ છે, આત્મત્યાગ છે. હું જ્યારે વૃદ્ધોને જોઉં છું, ત્યારે આંબે. વાવનાર વૃદ્ધ મને યાદ આવે છે. - આજે કેળવણી પામેલા, કેળવાયેલા આ કાર્યની પાછળ ભેગ આપનારાઓને વિચાર કરી પિતે ભેગ ન આપે તો કેળવણું નહિ લાજે ? આ ઈમારતને આધાર એને રંગ—રેગાનથી નથી, પણ એના પાયામાં પૂરાયેલા પથરા, ચૂના અને ઇંટથી છે. ઈમારતની મજબુતાઈ જેમ પાયાને આભારી છે, તેમ આપણું ઉન્નતિ, આજ સુધી આ પ્રવૃત્તિ પાછળ જેણે ભેગ આપે છે, તેને આભારી છે. આ રોપનાર તેના ફળની આશા વિના તેની ભાવી પેઢીના ભલા માટે વાવે છે, તેમ આપણે પણ ભાવિ પેઢીના ભલા માટે કાંઈક કરવું જોઈએ તે જ સમાજ ઉત્કર્ષને માર્ગે આગળ વધે. એક તને પ્રકાશ બીજાને આપતાં
