________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
ભગવાને ભાવચારિત્રવાળા મુનિઓનો વિહાર બે પ્રકારનો કહ્યો છે. એક વિહાર ગીતાર્થ મુનિઓનો અને બીજો વિહાર ગીતાર્થ નિશ્રિતોનો= ગીતાર્થની નિશ્રામાં રહેલા મુનિઓનો. [૨૬]
૪૭
ગાથા-૨૭-૨૮
संखेवाविक्खाए, रुइरूवे दंसणे य दव्वत्तं ॥
भन्नइ जेणुवगिज्जइ, अयाणमाणे वि सम्मत्तं ॥ २७॥ संक्षेपापेक्षया रुचिरूपे दर्शने च द्रव्यत्वम् ॥ भण्यते येनोपगीयत अजानतामपि सम्यक्त्वम् ॥ २७॥ ं
રુચિરૂપ સમ્યગ્દર્શનને સંક્ષેપની અપેક્ષાએ દ્રવ્યસમ્યક્ત્વ કહેવાય છે. કારણ કે ન જાણનારાઓને (=અલ્પ જાણનારાઓને) પણ સમ્યક્ત્વ હોય એમ શાસ્ત્રોમાં કહેવાય છે.
વિશેષાર્થઃ- આ વિષે નવતત્ત્વ પ્રકરણમાં ગાથા ૫૧-૫૨માં કહ્યું છે કે- જીવ-અજીવ વગેરે નવતત્ત્વોને જે જાણે તેનામાં સમ્યક્ત્વ હોય. કદાચ વિશિષ્ટ ક્ષયોપશમ ન હોવાથી નવતત્ત્વના વિસ્તૃત સ્વરૂપને ન જાણતો હોવા છતાં “આ તત્ત્વો જ સાચા છે” એવી ભાવથી શ્રદ્ધા કરનારમાં પણ સમ્યક્ત્વ હોય. કારણ કે ‘સર્વજ્ઞ એવા જિનેશ્વર દેવોનાં સર્વ વચન સત્ય હોય છે, એકેય વચન મિથ્યા નથી હોતું” આવી બુદ્ધિ જેના મનમાં હોય તેનામાં ઢ સમ્યક્ત્વ હોય. [૨૭]
संव्ववएसा भन्नइ, लिंगे अब्भंतरस्स चरणस्स ॥ संदलरूवं दव्वं, कज्जावन्नं च जं भावो ॥ २८ ॥ सव्यपदेशाद् भण्यते लिङ्गेऽभ्यन्तरस्य चरणस्य ॥ यद्दलरूपं द्रव्यं कार्यापन्नं च यद् भावः ॥२८॥
અપુનર્બંધકની માર્ગા ક્રિયા ભાવચારિત્રનું લિંગ કેવી રીતે ?
માર્ગાનુસારિણી ક્રિયાને ભાવચારિત્રનું લિંગ જે કહેવામાં આવે છે તે ઉપચારથી કહેવામાં આવે છે. જે વસ્તુ કારણ રૂપ હોય તે દ્રવ્ય કહેવાય, અને જે વસ્તુ કાર્યરૂપે બની ગઈ હોય તે ભાવ કહેવાય.
