________________
ગાથા-૧૯
४०
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
एयंमि नाणफलओ, हेमघडसमा मया परेहिंपि ॥ किरिया जं भग्गा वि हु, एसा मुंचइ ण तब्भावं ॥ १९ ॥ एतस्मिन् ज्ञानफलतः हेमघटसमा मता परैरपि ॥ क्रिया यद् भग्नापि खल्वेषा मुञ्चति न तद्भावम् ॥ १९॥
માર્ગાનુસારિતામાં થતી ક્રિયા સુવર્ણઘટ સમાન છેઃ
બીજાઓએ (બૌદ્ધ વગેરેએ) પણ માર્ગાનુસારિતામાં થતી ક્રિયાને જ્ઞાનનું ફળ મળતું હોવાથી સુવર્ણઘટ સમાન માની છે. કારણ કે માર્ગાનુસારિતામાં થતી ક્રિયા (તેવા પ્રકારના કર્મોદયથી) ભગ્ન બને તેના (ક્રિયાના) ભાવને છોડતી નથી.
· બંધ થાય તો પણ
=
વિશેષાર્થ- જ્ઞાનનું ફળ મળતું હોવાથીઃ- માર્ગાનુસારિતામાં થતી ક્રિયાને સુવર્ણઘટ સમાન માની છે, અને તેમાં હેતુ “જ્ઞાનલની પ્રાપ્તિ” એ જણાવ્યો છે. જ્ઞાનનું ફળ શુભ ક્રિયા દ્વારા સંપૂર્ણ દુઃખનો ક્ષય છે. આથી જ ઉપદેશ રહસ્ય ગાથા-૭ની ટીકામાં જણાવ્યું છે કે-જ્ઞાનસ્ય...પુષ્યાનુવન્ધિવુયહેતુ િયાજારિખ:...નિરવશેષવું: ક્ષયનેતુત્વાત્- જ્ઞાન પુણ્યાનુબંધી પુણ્યના હેતુભૂત શુભ ક્રિયા કરાવે છે અને સર્વ દુ:ખના ક્ષયનો હેતુ છે. જ્ઞાનનું આ ફળ માર્ગાનુસારી જીવને પ્રાપ્ત થાય છે.
પ્રશ્નઃ- માર્ગાનુસારી બનેલા જીવો દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાલ પ્રતિકૂલ હોય ત્યારે એષણાશુદ્ધિ, સ્વાધ્યાય, વિહાર વગેરે શુભ ક્રિયા ન કરે એવું બને છે. આવા પ્રસંગે જ્ઞાનનું ફળ મળતું નથી.
ઉત્તર:- આવા પ્રસંગે બાહ્યથી ક્રિયા ભલે ન થાય, પણ ક્રિયા કરવાના ભાવ જતા નથી. આથી જ અહીં ગાથાના ઉત્તરાર્ધમાં કહ્યું કેમાર્ગાનુસારિતામાં થતી ક્રિયા (તેવા પ્રકારના કર્મોદયથી) બંધ થાય તો પણ ક્રિયા કરવાના ભાવ જતા નથી. આ જ વિષયને આ જ ગ્રંથમાં ૪૭-૪૮૪૯ એ ત્રણ ગાથાઓમાં વિસ્તારથી જણાવ્યો છે.
