________________
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
૨૩૭
ગાથા-૧૮૯
' વિશેષાર્થઃ- સુનક્ષત્ર અને સિંહ અણગાર એ બે દૃષ્ટાંતો આપીને ગ્રંથકાર એ કહેવા માગે છે કે આ બેમાં શ્રી વીરપ્રભુ પ્રત્યે બીજા મુનિઓથી અધિક રાગ હતો એ એમની વિશેષ પ્રવૃત્તિથી જણાઈ આવે છે. એ રીતે બીજા જીવોમાં પણ વિશેષ પ્રવૃત્તિથી અધિકરાગ જાણી શકાય છે. આમ કોઈ વ્યક્તિમાં કોઈ વ્યક્તિ પ્રત્યે બીજાઓથી અધિક રાગ હોય એ વિષયને જાણવું એ કઠીન નથી એ સિદ્ધ થયું. (૧૮૮) कस्स वि कत्थइ पीई, धम्मोवायंमि दढयरा होइ । ण य अण्णुण्णांबाहा, मूलच्छेआवहा एवं ॥ १८९॥ कस्यापि कुत्रचित्प्रीतिधर्मोपाये दृढतरा भवति । नं चान्योन्याबाधान्मूलच्छेदावहा. एवम् ॥१८९॥
કોઈક જીવને ધર્મના કોઈક ઉપાયમાં અધિક દઢ પ્રીતિ હોય છે. આવી પ્રીતિ ધર્મના ઉપાયોમાં એક-બીજાની સાથે બાધા ન પમાડવાના કારણે મૂલગુણના વિનાશને કે ન્યૂનતાને પમાડતી નથી.
' વિશેષાર્થ- અહીં મૂલગુણ એટલે મુખ્યગુણ. ધર્મમાં પ્રીતિ અથવા ધર્મના ઉપાયોમાં પ્રીતિ એ મુખ્યગુણ છે. ધર્મના કોઈ ઉપાયમાં અધિક દૃઢ પ્રીતિ ધર્મમાં રહેલી પ્રીતિનો વિનાશ કરતી નથી, અથવા ધર્મના ઉપાયોમાં રહેલી પ્રીતિનો વિનાશ કરતી નથી. કારણ કે આવી પ્રીતિ જે ધર્મના ઉપાયમાં અધિક દૃઢ પ્રીતિ છે, તે સિવાયના ધર્મના ઉપાયોમાં પરસ્પર એક બીજાને બાધા પહોંચાડતી નથી. હા, જો આવી પ્રીતિ અન્ય ધર્મના ઉપાયોને બાધા પહોંચાડે તો મૂલગુણનો વિનાશ કે ન્યૂનતા થાય. જેમ કે- કોઈને પ્રભુપૂજામાં અધિક રાગ છે, એથી પ્રભુપૂજા અધિક કરે છે. પણ જો તે પ્રભુપૂજા સિવાયના સાધુસેવા, જિનવાણીશ્રવણ વગેરેમાં ઉપેક્ષા કરે તો એ રાગ ધર્મરાગનો નાશ કરે કે ન્યૂનતા કરે એ સંભવિત છે. તેવી રીતે કોઈને કોઈ પણ કારણથી અમુક સાધુસમુદાય ઉપર અધિક રાગ છે, અને એથી તે વ્યક્તિ તે સમુદાયની અધિક ભક્તિ કરે એ ઉચિત છે. પણ જો તે અન્ય ગુણસંપન્ન સાધુસમુદાયની ઉપેક્ષા કરે તો એ રાગ ધર્મરાગનો કે
