________________
ગાથા-૧૩૪-૧૩૫
૧૭૨
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
' ક્રોધ એ દોષ છે. આમ છતાં અજ્ઞાની જીવો આજે ક્રોધ વિના ચાલે નહિ, ક્રોધ કરવામાં આવે તો જ કુટુંબ વગેરે ઉપર કાબૂ રાખી શકાય એમ માનીને દોષને જરૂરી માનીને ગુણરૂપ માને. હાસ્ય એ દોષરૂપ છે. આમ છતાં અજ્ઞાની જીવો “હસે એનું ઘર વસે” એમ માનીને ગુણરૂપ માને. જ્ઞાનીઓ કહે છે કે “હસે એનું ઘર વસે નહિ, કિંતુ હસે એનું ઘર ખસે.” કારણ કે હસનાર જીવ પોતાના ઘરમાંથી (આત્મામાંથી) નીકળીને બાહ્યભાવમાં રમે છે.
જીવમાં થોડો મોહ ઘટે અને બીજી કક્ષામાં આવે ત્યારે તે ગુણને દોષરૂપ ન માને, દોષને ગુણરૂપ ન માને, આમ છતાં તેને ગુણ પ્રત્યે અરુચિ હોય છે અને દોષ પ્રત્યે રુચિ હોય છે. હજી થોડો મોહ ઘટે ત્યારે તે ગુણદોષ બંને પ્રત્યે મધ્યસ્થતા ધારણ કરે છે. મોહનો નાશ થાય ત્યારે ગુણપ્રત્યે અનુરાગ અને દોષ પ્રત્યે દ્વેષ પ્રગટે છે. હવે તે આધ્યાત્મિકમાર્ગમાં આવ્યો કહેવાય. આધ્યાત્મિક માર્ગમાં ચાલતાં ચાલતાં તે એક દિવસ મોક્ષને પ્રાપ્ત કરે છે. (૧૩૩) सयणप्पमुहेहितो, जस्स गुणड्डुमि णाहिओ रागो । तस्स न दंसणसुद्धी, कत्तो चरणं च निव्वाणं ॥१३४॥ स्वजनप्रमुखेभ्यो, यस्य गुणाढ्ये नाधिको रागः । तस्य न दर्शनशुद्धिः, कृतश्चरणं च निर्वाणम् ॥१३४ ॥
જેને ગુણસંપન્ન જીવ ઉપર સ્વજન વગેરેથી અધિક રાગ નથી, તેનામાં દર્શનશુદ્ધિ નથી, જો દર્શનશુદ્ધિ જ નથી તે ચારિત્ર અને મોક્ષ તો ક્યાંથી જ હોય ? (૧૩૪) गुणानुरागस्यैव फलमाहउत्तमगुणाणुराया, कालाईदोसओ अपत्ता वि ।। गुणसंपया परत्थ वि, न दुल्लहा होइ भव्वाणं ॥१३५॥ (इत्युत्तमगुणानुरागस्वरूपं षष्ठलक्षणम्) उत्तमगुणानुरागात्कालादिदोषतोऽप्राप्तापि । गुणसम्पत्परत्रापि न दुर्लभा भवति भव्यानाम् ॥१३५॥
t:le |
