________________
ગાથા-૧૦૨
૧૧૬
યતિલક્ષણ સમુચ્ચય પ્રકરણ
મહર્ધિક (=જ્ઞાનાદિ ઋદ્ધિ સંપન્ન) ગણધરની વારંવાર આશાતના કરનારને અનંત સંસારી ક્વો છે.” તેથી સાધુએ અપ્રમાદી બનવું જોઇએ. આ
આર્યમંગુસૂરિનું દૃષ્ટાંત સ્વશાસ્ત્રા-પરશાસ્ત્રરૂપ સુવર્ણની પરીક્ષા માટે કસોટી સમાન આર્યમંગુસૂરિ હતા. તેઓ બહુભક્તિથી યુક્ત અને સેવા કરનારા શિષ્યોને સૂત્ર-અર્થનું દાન કરવામાં તત્પર હતા. તેમણે સદ્ધર્મની દેશનાથી ભવ્યલોકોને પ્રતિબોધ પમાડ્યો હતો. તે આચાર્ય વિહાર કરતાં ક્યારેક મથુરાનગરીમાં આવ્યા. તેમના હૃદયને ગાઢપ્રમાદરૂપ પિશાચે પકડી લીધું. આથી તેમણે તપ-ચારિત્રને મૂકી દીધાં. ત્રણ ગારવમાં આસક્ત બની ગયા. શ્રાવકોમાં મમતાવાળા થયા. ભક્તજનોથી સતત અપાતા સુંદર અન્ન અને વસ્ત્રના લોભથી લાંબા કાળ સુધી ત્યાં જ રહ્યા અને ઉદ્યત વિહારનો દૂરથી ત્યાગ કરી દીધો. અત્યંતશિથિલ ચારિત્રવાળા તે જેનાથી શ્રમણપણું ન રહે તેવા પ્રમાદનો ત્યાગ કર્યા વિના આયુષ્ય પૂર્ણ થતાં મૃત્યુ પામીને તે જ નગરીની પાળ પાસે યક્ષ તરીકે ઉત્પન્ન થયા. (યક્ષના મંદિરના અધિષ્ઠાયક થયા.) પોતાના વિલંગજ્ઞાનથી પૂર્વભવને જાણીને તે આ પ્રમાણે વિચારવા લાગ્યાઃ હા હા ! પાપી એવા મેં પ્રમાદ અને મદથી ઉન્મત્ત ચિત્તવાળા બનીને પૂરા પુણ્યથી મેળવી શકાય તેવું અને મહાનિધાનની જેમ દુઃખને હરનારું પ્રાપ્ત થયેલું પણ આ જૈનશાસન શા માટે નિષ્ફળ બનાવ્યું ? હા હા ! મનુષ્યભવ, આર્યક્ષેત્ર, આર્યજાતિ વગેરે પ્રાપ્ત થયેલી પણ ધર્મસામગ્રી પ્રમાદથી નાશ પામી. હવે એ સામગ્રીને કયાંથી પામીશ ! હા પાપી જીવ ! હે હતાશ ! ત્યારે શાસ્ત્રોના અર્થોને જાણકાર હોવા છતાં ઋદ્ધિગારવ અને રસગારવનું ભવિષ્યમાં થનારું દુઃખ ન જાણ્યું. પ્રમાદથી ચૌદપૂર્વધરો પણ અનંતકાયમાં જાય છે. હહા! હા ! હે પાપી જીવ ! આ પણ (પ્રમાદથી ચૌદપૂર્વધરોમાં નિગોદમાં જાય છે એ પણ) તે વખતે તે યાદ ન કર્યું ! ધિક્કાર છે મારી સૂક્ષ્મ મતિને ! ધિક્કાર છે મારી ઘણાં શાસ્ત્રોમાં કુશલતાને ! ધિક્કાર છે મારા કેવલ પરોપદેશમાં અતિશય પાંડિત્યને ! આ પ્રમાણે પરમનિર્વેદને પામેલો તે પોતાના પ્રમાદથી કરેલા દુષ્ટ આચરણની