________________
નલદવદંતી પ્રબંધ
વિષાદવાળું; ઇસઉ–એવું; પીતલ-પિત્તળ; કલધત-સોનું (અથવા ચાંદી); સુવન્નસુવર્ણ; ધનુષ વાતઈએ પ્રકારના વાયુના રોગથી; કલપતરુ-કપત; એરંડ-એરંડાનું વૃક્ષ, વિધ-વિધાતા; ઈમ મિષ કરી–એ બહાને; સમરી-મરીને; અધિકઉ–અધિક સંગ-શોક; આવાસિ-આવાસે, રહેઠાણે સતકાર-સત્કાર; માહરઈ-મારા; જિમાવજમાડે; આભરણ-ઘરેણાં ટંકા–રોકડ રકમ સવે-બધાં; વિરતંત-વૃત્તાન્ત; એકંત બઈસી-એકાંતમાં બેસીને; કરિવઉ--કરે; જમાતા-જમાઈ: કિણિહિ પ્રકારિકઈ પણ પ્રકારે; ઈગિત-નિશાની, હાવભાવ, ઉલષી-ઓળખીશ; અનલની ધાર-અગ્નિશિખા દ્વારા પરીક્ષા કરીને; અથ-અથવા મિથ્યા-ખો, બનાવટી; સયંવર
સ્વયંવર; ભૂકંડિ–ભૂખંડે, પ્રદેશે; દારા-પત્ની; દેહિલઉ–કઠિન; અસહૃદય વેદિ વિદ્યાઅશ્વના હદયને જાણવાની વિદ્યા; પરિષવઉ-પરીક્ષા કરવી; જાણવસિ-જણાવશે કેહિ દિન પરિમાણ–અમુક નક્કી કરેલા દિવસે.
(કડી ર૯૦ થી ર૯૨) ભીમ રાજા બનાવટી સ્વયંવરને સંદેશ દધિપણું રાજાને એવી રીતે પોતાના અગંત માણસ સાથે મોકલાવે છે કે જેથી અશ્વવિદ્યાના જાણકાર વગર સભ્યસર પહોંચી ન શકાય. એથી દધિપણે રાજાનું મુખ નિસ્તેજ થઈ જાય છે, એ વખતે રાજાને કુબજ વિનંતી કરે છે કે “શી બાબત છે તે કરુણું કરીને મને કહો.'
ચેતતણી -ચૈત્રની; સિત-ત, શુકલ, સુદ આસન-નજીક; આવિષનિશ્ચિત થઈને, ઉત્સાહથી; આપ્ત પુરુષ-અંગત માણસ વિચિ-વર; દેષિ-દેખી; વિશ્વર્ણ-નિતેજ, વિચ્છાય-ભારહિત, કરુણા કરિ-કરુણું કરીને; કહિવઉ-કહેવું, કહે; સવિસર્વ.
હાલ ૧૩
(કડી ર૯ થી ૩૧૧) કુબજ પિતાની અશ્વવિદ્યા વડે દધિપણે રાજાને કડિનપુર લઈ જાયે છે. રસ્તામાં દધિપર્ણનું વસ્ત્ર ઊડી જાય છે. પરંતુ તે લેવા માટે રથ ભાવવી કુબજ ના પાડે છે કારણ કે એટલી વારમાં રથ પચીસ પેજન આગળ નીકળી ગયા છે. ત્યાર પછી પિતે પણ કંઈ જાણે છે એ બતાવવા દધિપણું વૃક્ષનાં ફળ ગણી , બતાવે છે. કુબજ અને દધિપણે પરસ્પર પિતાની વિદ્યા આપે છે. આ બાજુ
