________________
સિધ્ધાંતો ભૂલીને માત્ર પૂજા જ કરતા રહીશું?
'
હર
•ઊભો થઈ જા, પ્રમાદ છોડ અને આત્માની શોધ કર.' આ તેમનો બીજો વિચાર. કર્મવાદ પર જ જગત ઊભેલું છે. માણસ જે બનવા ચાહે છે તે બની શકે છે.
ત્રીજો વિચાર તે અનેકાંતવાદ-ભગવાન મહાવીરની એ સંદરમાં સુંદર શોધ..દરેક વસ્તુને જુદી જુદી દૃષ્ટિથી જુઓ. એને અનેક પાસાં હોય છે. તેનો એક પ્રત્યક્ષ દાખલો લઇએ. પહેલે માળે ચડીને આપણે જોઇએ તે બંગલે ને માણસો અમુક જ દેખાય. બીજા માળ પરથી, બંગલાની પાછળ શું છે તે પણ દેખાય. ત્રીજા માળ પરથી, દૂરની નદીના પ્રવાહો પણ દેખાય. ચોથા માળ પરથી આખું શહેર દેખાય; પણ અસ્પષ્ટ. આમ જેમ ઉપર જાઓ, તેમ દર્શન બદલાતું જાય છે પણ દરેક દેય સત્ય છે. આનું નામ અનેકાન્તવાદ. આપણે એકબીજાને વખોડીએ તે નહિ ચાલે. દરેકમાં વખાણવા જેવું પણ કંઈક હોય છે જ. આપણે એ જોતાં શીખવાનું છે .
કોઈ ઘઉ વીણતું હોય અને તેને આપણે પૂછીએ તો કહે : “ઘઉં વીણીએ છીએ.” પણ ના, તેઓ ઘઉ નહિ પણ કાંકા વીણતા હોય છે. આ સાપેક્ષ ભાષા આપણે સમજી લેવી ઘટે. તમે ટ્રેઇનમાં બેઠા હો અને કહો કે ચર્ચગેટ આવ્યું, પણ ચર્ચગેટ આવતું નથી; માણસો ચર્ચગેટ આવે છે. તમે કહો છો : “આ રોડ નરીમાન પોઈન્ટ જાય છે.” રોડનરીમાન પોઈન્ટ નથી જતો, પણ તે રોડ પરના માણસો નરીમાન પૉઈન્ટ તરફ જાય છે. આપણે એકબીજાની આ સાપેક્ષ ભાષા સમજીએ છીએ તેમ, દરેક પ્રસંગે સમજવા પ્રયત્ન કરીએ તે દુનિયામાંથી ઘણા ઝઘડા ઓછા થઈ જાય. જેવી દૃષ્ટિ હોય, તેવી ભાષા બને છે. પૂછવામાં
