________________
[૨]
ચાર સાધન કપડું ભરાઈ જાય ને તમે ખેંચે તે કાં તે કપડું ફાટે, કાં તે વાડ તૂટી પડે; પણ સંભાળીને કાઢશે તે કપડું પણ નહીં ફાટે ને વાડ પણ રહેશે. તેમ જિદગી–જીવન કાંટામાં ફસાય નહીં ને સુરક્ષિત સ્થાને પહોંચે, એ માટે આ સાધન બતાવવામાં આવ્યાં છે.
આ લેકમાં માનવને ચાર શક્તિઓની ભેટ મળી છે, એમ કહેવામાં આવ્યું છે. એ શક્તિઓને-સાધનો જે સદુપયોગ કરે છે એ માનવી. ત્રણે લેકમાં, જગતરૂપી કપાળમાં તિલક સમાન શોભે છે. એ ચાર ભેટે છેલક્ષમી, વિદ્યા, મન અને વચન.
આજે આપણે લક્ષ્મીને વિચાર કરીએ. સંસારમાં પૈસાની ઘણી જરૂરીઆત છે. માનવી પાસે પૈસા ન હોય, તે તેની સમાજમાં કિંમત નથી. જ્યારે સાધુ-સંતે પાસે પૈસા હોય તે એની કિંમત કંઈ નથી ! સાધુપણામાં અર્થના ત્યાગની ભાવના મુખ્ય ભાગ ભજવે છે. સંતે કહે છે કે આ લક્ષ્મી બૅગ માટે, વિલાસ માટે, વિનાશ માટે કે વ્યભિચાર માટે નથી. આવા દુરુપયેગથી તે માનવ, માનવ મટી પશુ જેવો બને છે. પણ એને જે સદુપયોગ થાય, તે એ આશીર્વાદ રૂપ થઈ જાય.
જેને લક્ષમી મળી છે, તે પુણ્યશાળી છે--પણ કેણ? જે પવિત્ર માગે પિતાની પ્રવૃત્તિ ચલાવે છે તે. જે એ પ્રવૃત્તિ ચાલુ ન રહે, તે લક્ષ્મી સ્થગિત બને છે. અર્થાત આવેલી લક્ષ્મી, લોકોની દરિદ્રતા દૂર કરવાને બદલે શાપ કે મુસીબત રૂપ બની જાય છે.
