Page Text
________________
વિષય - ૫
દ્વારિકાના દાહનો વૃત્તાંત (તત્ત્વા॰ પૃ. ૧૩૦)
મુનિવર ! આ દૃષ્ટાંત અંગેનું તમારું અવલોકન જોતાં *ગાપ્રહી વત! નિનીતિ યુર્િ..' શ્લોક યાદ આવી ગયો.‘કોઇ ખોટી ખાખતનો આગ્રહી ખની જનાર માણસ, જેમાં પોતાની બુદ્ધિ પેસી હોય, અર્થાત્ પોતાની બુદ્ધિમાં જે આગ્રહ બંધાયો હોય ત્યાં ઘસડીને (મારીમચડીને) યુક્તિને લઇ જવા ઇચ્છે છે. (અર્થાત્ પોતાની બુદ્ધિમાં જે પકડ પકડાઇ ગઇ હોય તેને સિદ્ધ કરવા માટે યુક્તિઓ શોધે છે. મળેલી યુક્તિઓને મનઘડંત રીતે સ્વાભિપ્રેત અર્થમાં ઘટાવવા પ્રયત્ન કરે છે.વિરુદ્ધ યુક્તિ હોય તો તેને તોડી નાખવા પ્રયત્ન કરે છે.) જ્યારે પક્ષપાત વગરનો મધ્યસ્થ જીવ, યુક્તિ જ્યાં જતી હોય ત્યાં પોતાની બુદ્ધિને લઇ જાય છે. અર્થાત્ યુક્તિ જે પદાર્થને જેવો જણાવતી હોય, તેવો પોતાની બુદ્ધિમાં ઝીલે છે, સ્વીકારે છે !'
આ શ્લોક એટલા માટે યાદ આવી ગયો કે આચાર્ય-પરંપરાથી જે પ્રઘોષ ચાલ્યો આવે છે એ તમારા પકડાઇ ગયેલા અભિપ્રાયથી વિરોધમાં જતો હોઇ, એને તમે ઉડાડવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે... સુવિહિત ગીતાર્થ આચાર્ય ભગવંતોને પૂછો કે નેમનાથ પ્રભુએ દ્વારિકાનો દાહ અટકાવવા આયંબિલાદિ તપશ્ચર્યા વગેરે ધર્મે વધા૨વાનો ઉપદેશ આપ્યો હતો' એવો સંપ્રદાય (આમ્રાય)તેઓને મળ્યો છે કે નહિ ? વળી ××× આમ છતાં એમણે કોઇ પ્રમાણભૂત ગ્રન્થના આધારે આ વાત રજૂ કરી હોય,તો તેનો ચોક્કસ આધાર જણાવવો જોઇએ ××× ઈત્યાદિ કહીને ગ્રન્થનો આધાર હોય તો જ વાત સાચી, એ સિવાય આચાર્ય-પરંપરાથી ચાલી આવેલી વાત હોય (પ્રઘોષ - આદેશ હોય) તો પણ ખોટી... આવો અભિપ્રાય રાખનારા તમને શું વિશેષાવશ્યક ભાષ્યની આ ગાથા ખબર નથી ?
अच्छेरयाई किंचि वि सामन्त्रसुए न देसिअं सब्बं ।
होज व अणिबद्धं चिय पंचसयाएसवयणं व ॥ ३१७१ ॥
.
आग्रही बत ! निनीषति युक्तिं तत्र यत्र मतिरस्य निविष्टा ।
पक्षपातरहितस्य तु युक्तिर्यत्र तत्र मतिरेति निवेशम् ॥ ( योगशतक, ८९ इति)
| SR No. | 005882 |
| Book Title | Tattvavalokan Samiksha |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Abhayshekharsuri |
| Publisher | Kantilal Chhaganlal |
| Publication Year | |
| Total Pages | 238 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 15 MB |