________________
૨૪]
[ધર્મ શા માટે કરવો ? મોક્ષ માટે જ
તો આપી શકાય જ નહીં, એવો તમારો અભિપ્રેત અર્થ તમે નિષ્કપટપણે કાઢી શક્ય જ નથી. જુઓ, તમારું સાતમું અવલોકન (પૃ.૧૨થી ૧૧૨)
समुदितक्रयविक्रयादिप्रारम्भे चाविमेनाभिमतलाभादिकार्यसिद्ध्यर्थ परमेष्ठिस्मरण श्रीगीतमादिनामग्रहण कियतबस्तुश्रीदेवगुर्वायुपयोगित्वकरणादि कर्तव्यं, धर्मप्राधान्येनैव सर्वत्र साफल्यभावात् ॥ श्राद्धविधि, पत्र -९९-ए ।
શાપિકાના ના આ અધિકારનો અર્થ સ્પષ્ટ છે કે જથ્થાબંધ (અથવા અનેકની ભાગીદારીમાં) ખરીદ-વેચાણનો પ્રારંભ કરતાં પૂર્વે નિર્વિધ્રપણે ઈ. ' લાભ,વેપારની સફળતા વગેરે કાર્યસિદ્ધિ થાય એ માટે પંચપરમેષ્ટીનું સ્મરણ કરવું. શ્રીગૌતમસ્વામીનું નામ લેવું, લાભમાંથી અમુક હિસ્સો દેવ-ગુરુના કાર્યમાં ઉપયોગી બનાવવાનો સંકલ્પ વગેરે કરવું... કારણ કે સર્વત્ર સફળતા ધર્મને પ્રધાન કરવાથી જ મળે છે.
વેપારમાં નફો વગેરરૂપ કાર્યસિદ્ધિ માટે પંચપરમેષ્ટીના સ્મરણ વગેરે રૂપ ધર્મ કરવાનું આ સ્પષ્ટ વિધાન છે. આ અને આવાં અન્ય શાસ્ત્રવચનોના આધારે જ અમે, અર્થ-કામની ઈચ્છા હોય તોપણ ધર્મ જે કરો વગેરે પ્રતિપાદન કરીએ છીએ, જે તમને અનિષ્ટ લાગે છે. આ શાસ્ત્રપાઠનો, સ્પષ્ટ વિધાનાત્મક આવો અર્થ, ચાલો તમને માન્ય નથી, તો મહાત્મન ! તમે આ શાસ્ત્રવચનોનો શો અર્થ કરો છો ? એ તો જણાવો... આ અવલોકનમાં પૂરાં અગિયાર પૃષો તમે ભર્યા છે, એમાં, આ શ્રાદ્ધવિધિ વગેરે ગ્રન્થ ભાવશ્રાવક માટે રચાયેલા છે, અને ભાવશ્રાવક કેવો હોય ? ઈત્યાદિ ઘણું ઘણું લખ્યું છે; પણ આ પ્રસ્તુત પાઠનો ઉક્ત વિધાનાત્મક અર્થતમે નથી કરતા તો શો અર્થ કરો છો ? એ જણાવવા એક શબ્દ પણ લખ્યો નથી. તો શું કશા અર્થ વગરનાં નિરર્થક વચનો શાસ્ત્રકાર મહર્ષિ બોલ્યા છે એવું તમે માનો છો ? જો ના, તો નિશ્ચિત થયું કે આ શાસ્ત્રપાઠ પણ વિશિષ્ટ અર્થ ધરાવે જ છે, અને ઉક્ત વિધાન સિવાય બીજો કોઈ અર્થ તો તમે પણ કાઢી શકતા નથી, માટે સિદ્ધ થાય છે કે ઉક્ત શાસ્ત્રાધિકાર,વેપારમાં ઈષ્ટસિદ્ધિ માટે ધર્મ કરવો જોઈએ એવો જ અર્થ જણાવે છે.
[વળી, પૃ. ૧૦૯ પર તમે જણાવ્યું છે કે xxx આ વિધાન સંસારથી વિરક્ત અને એકમાત્ર મોક્ષને જ ઉપાદેયરૂપે અંતરની પૂર્ણ તમન્નાથી ઝંખતા સમ્યગદષ્ટિ વગેરે અવસ્થામાં રહેલા ભાવશ્રાવક માટે કરાયેલું છે. ૪૪