________________
૧૮૮]
[[ધર્મ શા માટે કરવો ? મોક્ષ માટે જ વ્યક્તિ “મોક્ષ એટલે મુક્તિ એટલે કે છુટકારો દારિત્ર્યમાંથી કે જેલમાંથી છુટકારો... વગેરે આડીઅવળી દલીલો કરી “મોક્ષ' શબ્દનો અર્થ અર્થમ પણ કરી શકે છે અને તેથી તમે જણાવેલો ઊંડો વિમર્શ અવિચારિત રમણીય છે, અર્થાતુ એ ઊંડા વિમર્શ પર ઊંડો વિમર્શ ન કરીએ, ત્યાં સુધી જ એ સુંદર લાગે એવો છે. ઊંડો વિચાર કરવાથી તો એ સાવ બોદો જ લાગે છે.'
એટલે, ઘર્મનો રસ વગેરે વધારી પરંપરાએ મોક્ષ સુધી પહોંચાડવાની ઈચ્છાથી અપાતો કર્થક્રામમિત્ર'. ઈત્યાદિ શાસ્ત્રસિદ્ધ ઉપદેશ, એ મોક્ષમાર્ગના ઉપદેશરૂપ જ હોવાથી હિતોપદેશરૂપ જ છે.
પ્રશ્ન : પણ, આ રીતે અર્થકામની ઈચ્છાથી ઘર્મ કરનારો જીવ, એ ઘર્મના ફળરૂપે અર્થકામને ઈચ્છી રહ્યો છે એ સ્પષ્ટ છે. અને તેથી એ નિયાણું બનવાથી અકર્તવ્ય હોવાનું સ્પષ્ટ જ છેને?શું મહાત્માઓ અર્તવ્યનો ઉપદેશ આપે ખરા? ઉત્તર : ત્યવંદન મહાભાષ્યમાં કહે છે કે
जो पुण सुकयसुषम्मो, पच्छा मगइ भवे भवे भोत्तुं ।
सहाइकामभोगे भोगनियाणं इमं भणियं ॥८५९॥ અર્થ સારી રીતે સુધર્મ કર્યા પછી ભવોભવમાં ભોગવવા માટે શબ્દાદિ કામભોગો જે મંગાય છે તે ભોગનિયાણું જાણવું. '
અન્યત્ર પણ કહે છે કે “જે અગ્ર જીવ વિશુદ્ધ ચારિત્ર પાળીને ભોગનું નિયાણું કરે છે, તે મૂઢ જીવ ફળ આપવામાં કુશળ એવા કલ્પવૃક્ષને વધારીને ભસ્મસાત્ કરી નાંખે છે?
શ્રીશ્રાદ્ધપ્રતિકમણસૂત્રની અર્થદીપિકા ટીકામાં શ્રી રત્નરશેખરસૂરિ મહારાજે સાક્ષી શ્લોક ટાંકયો છે કે –
सुबहंपि तवं चिनं सुदीहमवि पालिअं सुसामणं ।
तो काऊण निआणं मुहाइ हारिति अत्ताणं ॥१॥ અર્થ: ઘણો એવો તપ કર્યો છે, સુદીર્ઘકાળ સુધી સુંદર રીતે સાધુપણું પણ પાળ્યું છે, (પણ) પછીથી નિયાણું કરીને (જીવ) આત્માને હારી જાય છે.
