Tattvavalokan Samiksha

SR No.: 005882
Original Sutra Author: N/A
Author: Abhayshekharsuri
Publisher: Kantilal Chhaganlal
Total Pages: 238
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 159

૧૩૮]
[ ધર્મ શા માટે કરવો ? મોક્ષ માટે જ એ બેમાંથી એકેય અંશ તેની વૃત્તિમાં સંભવી શકતો નથી. પણ તમે વૃત્તિમાં આગળ જે લખ્યું છે કે xxx મારી ભૌતિક ઈચ્છાઓને પૂર્ણ કરવા જ કરવો છે એવી તેની વૃત્તિ પણ હોતી નથી. xxx એ બરાબર નથી. શી રીતે ? આ રીતે –૧૯મા પંચાશકના ર૯મા શ્લોકની વૃત્તિમાં આ પ્રમાણે કહ્યું છે
xxx શંકા : અન્ય ગ્રન્થકારોએ તે તે શાસ્ત્રોમાં કહેલો પણ આ તપ સાભિધ્વંગ = આકાંક્ષાગર્ભિત હોઈ મુક્તિ માર્ગરૂપ નથી.
સમાધાન : તેમ છતાં એ તપ મોક્ષમાર્ગની પ્રાપ્તિના કારણભૂત છે અને જે મોક્ષમાર્ગની પ્રાપ્તિના કારણભૂત હોય તે પણ ઉપચારથી માર્ગરૂપ જ છે. xxx
આ ગ્રન્થ સન્દર્ભમાં મુગ્ધ જીવોના આ તપો સાભિવંગ હોવા કહી જ. દીધા છે.
પ્રશ્ન: એ તો શંકાકારે એનો સાભિળંગ તરીકે ઉલ્લેખ કર્યો છે, ગ્રંથકારે ક્યાં એ તપોનો સાભિષંગ તરીકે ઉલ્લેખ કર્યો છે કે સ્વીકાર્યા છે?
ઉત્તર : ગ્રંથકારે સાક્ષાત શબ્દથી એ તપોનો સાભિwાંગ તરીકે ઉલ્લેખ કર્યો નથી એ વાત સાચી,તેમ છતાં પોતે જે સમાઘાન આપ્યું છે તેનાથી દેખાય છે કે એ તપો સાભિવંગ હોવા સ્વીકારી તો લીધા જ છે. તે આ રીતે-શંકાકારે એને સાભિળંગ હોવાના કારણે મોક્ષમાર્ગરૂપ ન હોવાની જે શંકા કરી છે તેનું પ્રથકારે એ ઉપચારથી મોક્ષમાર્ગરૂપ છે એવું સમાધાન આપ્યું છે. તેથી એ તપમાં શંકાકારે આરોપેલ સાભિળંગપણાનો તેઓશ્રીએ નિષેધ નથી કર્યો, તેનાથી જ સાભિધ્વંગ પણાનો સ્વીકાર કરેલો જણાઈ જાય છે. બાકી જો સાભિષંગ તરીકે એ ત૫ ગ્રન્થકારને પોતાને માન્ય ન હોત, તો આ તપો સાભિષંગ જ નથી કે જેના કારણે મોક્ષમાર્ગરૂપ ન હોવાની શંકા ઊભી થાય.” ઈત્યાદિ જ સીધું સમાધાન આપત. આમ સાભિળંગ = ભૌતિક પદાર્થોને રાગ = ઈચ્છાવાળા એ તપ હોય છે, એટલે કે ભૌતિક પદાર્થોની ઈચ્છાથી એ તપ થાય , એ છે શાસ્ત્રસિદ્ધ જ છે. અને તેથી જ તમે પૃ. ૨૧૯ પર આ તપ કરું, જેથી મારી ભૌતિક ઈચ્છાઓ પૂર્ણ થાય એવી પણ મુગ્ધ જીવોની १. नन्वयं पठितोऽपि सनिष्वङ्गात्वान्न मुक्तिमार्ग इत्याशङ्कयाह ‘मार्गप्रतिपत्तिहेतुः = शिवपथाश्रयकारणं यश्च तत्प्रतिपत्तिहेतुः स मार्ग एवोपचारात् ।। (पंचा. १९/२९. वृत्ती)