________________
ન હોય કે જે તેને પોતાના ઉદયકાળમાં ભોગમાં ફસાવે; કારણ કે શુભ સંસ્કાર યુક્ત છે. પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય આ પ્રકારનું છે. તે જ રીતે જે આત્માને પુણ્ય બાંધતી વખતે જે સંસારના ભોગોમાં જ રસ હશે, તેને તે પુણ્ય પોતાના ઉદયકાળમાં, જેમ માખી બળખામાં પોતાની જાતે જ એવી રીતે ફસાઈ જાય કે પછી ગમે તેટલી મહેનત કરવા છતાં તે તેનાથી બહાર ન નીકળી શકે, તેમ તે પાપમાં ફસાવશે. પાપાનુબંધી પુણ્ય આ પ્રકારનું છે. આમ પુણ્ય બાંધતી વખતે આત્મામાં રહેલા તીવ્ર ભાવોની અસર સંસ્કાર દ્વારા તે પુણ્યના ઉદયકાળ વખતે પણ રહે છે. તેથી સમજીને બધાં જ પુણ્ય ભોગોનો રસ તૂટે તે રીતે બાંધો. જ્યાં સુધી વૈરાગ્ય ને વિવેક નહિ હોય ત્યાં સુધી સંસારના ભોગોનો રસ તૂટવાનો નથી. તેથી જ સૌ પ્રથમ વૈરાગ્ય ને વિવેક જેવા પાયાના ગુણો કેળવો.
સભા :- ત્યાગ કરીએ તો ભોગેરસ ઓછો થાય?
સાહેબજી :- એવો એકાંત નથી, ત્યાગ પણ શુભભાવથી કરો તો પુણ્ય બંધાય ને અશુભભાવથી કરો તો પાપ બંધાય. દા.ત. તમે લોકો જ્યારે ધંધાની કુલ સીઝન ચાલતી હોય ત્યારે ધંધામાંથી નવરા જ ન પડો, ને તેથી ત્રણ ટાઈમના બદલે એક ટાઈમ જ ખાઓ, ઘરે પણ ન જાઓ. તે વખતે તમે કેટલો ત્યાગ કર્યો કહેવાશે ? પરંતુ શાસ્ત્રીય દષ્ટિએ તે ત્યાગ નથી. ધંધામાં મોટો સોદો થતો હોય અને ગરમીમાં બહાર જવું પડે ત્યારે, તમે પંખા ને એરકન્ડીશનનો ત્યાગ કર્યો તો પણ તમને તેનાથી પુણ્ય ન જ બંધાય; કારણ કે આવી રીતે કરેલા ત્યાગમાં પ્રેરક બળ તરીકે અશુભભાવ છે. જો એકલા ત્યાગથી જ પુણ્ય બંધાતું હોય તો જનાવરો, ભિખારીઓ આદિ વધારે પુણ્ય બાંધશે. સ્વેચ્છાએ કરેલા ત્યાગથી પુણ્ય બંધાય તો સીઝનના વેપાર વખતે ભોજનત્યાગ સ્વેચ્છાએ જ કરો છો. અરે! અત્યારે તો આરોગ્ય સુધારવા નેચરોપેથીમાં લોકો હોંશે હોંશે ઉપવાસ કરે છે. પણ તેમાં અશુભભાવ હશે તો પાપ જ બંધાશે, કારણ કે કોઇપણ પુણ્યબંધ માટે ત્યાગ સાથે શુભભાવ અનિવાર્ય છે; સાથે આ અગત્યના મુદ્દાને પણ ભૂલી ન જતા કે ગમે તેટલો શુભભાવ કર્યો, પુણ્યબંધના ઢગલાં કર્યા, પણ ભોગરસ હોય તો અનુબંધ પાપનો જ પડશે. આ અનુબંધનું ગણિત તમારા મનમાં બરાબર બેસી જવું જોઈએ, તો જ તમે તમારું બરાબર પૃથક્કરણ કરી શકો.
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૨૦૩