________________
સભા ઃ- રોજગારી પણ ગમે તે પ્રકારની અપાય ?
:
સાહેબજી ઃ- રોજગારી ગૃહસ્થ તરીકે તમારાથી કરાતી હોય તેવી જ અપાય, નહીંતર તમે પાપના હિસ્સેદાર બનશો. જેમ કે કસાઈનો, દારૂ વેચવાનો, જુગારખાનાનો, માછીમારીનો આવા બધા ધંધા ન અપાય. આ બધી નિંદનીય પ્રવૃત્તિઓ છે. શ્રીમંત માણસ કરે તો પણ નિંદનીય છે. આ તો આપણી આર્ય પરંપરામાં સ્પષ્ટ જ છે.
પણ અહીં મૂળ મુદ્દો એ છે કે કોઇનું ટેમ્પ૨૨ી દુઃખ દૂર કરો એના કરતાં permanent-કાયમી દુઃખ દૂર કરો, તો તે બે પરોપકારમાં કયો મોટો કહેવાય ?‘તીર્થંકર પરમાત્માઓ જગતના જીવમાત્રની શ્રેષ્ઠ દયા કરવા માંગતા હતા, તેથી તેમણે ફક્ત આ ભવનાં જ ભૌતિક દુઃખ દૂર થાય તેમ ન વિચાર્યું. પરંતુ આ ભવનાં પણ સર્વ બાહ્ય-અત્યંતર દુઃખો દૂર થાય અને પરભવનાં પણ ભૌતિક-આત્મિક સર્વદુ:ખોના નાશ દ્વારા કાયમ ખાતે અનંત સુખની પ્રાપ્તિ થાય, તેવી ઉત્કૃષ્ટ દયા વિચારી. પણ આ માટે શું કરવું? તો કહે છે કે જીવને મોક્ષમાર્ગ પર ચઢાવવો. એક જીવ મોક્ષમાર્ગનું પહેલું પગથિયું ચડ્યો એટલે વહેલો મોડો તેનો મોક્ષ થવાનો જ, જેથી ઘોર સંસારના અનંતા દુઃખોમાંથી અવશ્ય છૂટકારો થઈ જવાનો. સર્વતીર્થંકરોએ તેથી આ જ ભાવના ભાવી કે “સવિ જીવ કરું શાસનરસી.” જો મારા આત્મામાં શક્તિ આવે તો બધા જીવોને આત્મકલ્યાણના માર્ગે ચડાવી દઉં.
અરે ! એક જીવ પણ આત્મકલ્યાણના માર્ગે ચડે તો મહાન દયા-પરોપકારકરુણા ફળીભૂત થશે. જૈનશાસનની નાનામાં નાની પણ પ્રવૃત્તિ પાછળ આ લક્ષ્ય જોઈએ. પરંતુ તમને તમારા કલ્યાણનું લક્ષ્ય ન હોય અને બીજાના આત્માના કલ્યાણનું પણ લક્ષ્ય ન હોય તો સાચો ધર્મ કેવી રીતે થાય ? તમને દીકરો માંદો પડેતો ખોળિયાની ચિંતા વધારે કે તેના આત્માની ચિંતા વધારે ? અરે ! તમને તમારા આત્માની પણ ભાવદયા છે ખરી ? કે પછી હું આત્મા માનું છું તેમ બોલવા ખાતર જ બોલો છો ?
સભા :- માનીએ છીએ.
સાહેબજી :- જો તમે આત્માને માનતા હો તો તેની તમને ચિંતા થયા વગર રહે ખરી? તમે લોકો અહીંયાં કેવલ આત્મકલ્યાણની ચિંતાથી આવો છો ? મનમાં બીજી કોઈ ભાવના તો નથી ને ? ‘અનંતકાળથી ૮૪ લાખ જીવાયોનિમાં રખડીને, દુર્ગતિનાં દુઃખ-દર્દો ભોગવીને અહીં આવ્યો છું, હવે આ દુઃખ-દર્દો વેઠવાં નથી,” તેવી
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૧૩૨