Page Text
________________
પોષણ આપવાનું નથી. તેમાં પણ વિવેક આવે જ. વિચક્ષણતા અતિ આવશ્યક છે.
દ્રવ્યદયા અને ભાવદયા વચ્ચે તફાવત છે. દ્રવ્યદયા ભાવદયાનું સાધન છે. જૈનશાસનમાં કોઈ ને કોઈ રીતે સદ્ધર્મ પમાડવાની વાત છે. પાંજરાપોળો પણ શા માટે ચલાવવાની તે સમજવું પડે. આમ તો પાંજરાપોળો ચલાવતાં ઘણા ત્રસ જીવોનીસ્થાવર જીવોની હિંસા થાય. શ્રાવકને ઢોરો પ્રત્યે જ દયા છે અને બીજા જીવો પ્રત્યે દયા નથી એવું નથી. તેથી પ્રાણીદયા શાસનની પ્રભાવનાનું અંગ બનતું હોય તો જ જૈનઅનુકંપામાં ગણાશે, નહીંતર અન્ય ધર્મ જેવી દયા કહેવાશે. જો આ બધું સ્પષ્ટ સમજી શકો તો મહાપુરુષોની બુદ્ધિ પર આફરીન થઈ જશો. દયાની પ્રવૃત્તિ કરતાં છેલ્લે સુધી માઇનસ કરતાં પ્લસ વધવા જોઈએ, જેમ તમે ધંધામાં પણ જાવક કરતાં આવક વધારે જ માંગો છો. તેમ દરેક ધર્મપ્રવૃત્તિ કરતાં સરવાળે વધારે અહિંસા આવવી જોઈએ.
ઈચ્છાપૂર્તિ કર્મ દયાધર્મ નથી, તે સામાજિક કામ ગણાય, ધાર્મિક કામ નહિ?
બીજા ધર્મોમાં જેટલાં સામાજિક-ધાર્મિક સત્કાર્યો છે તેને તેઓ ઇષ્ટાપૂર્તકર્મ કહે છે. તેમાં સામાજિક કામો જેવાં કે તળાવ, કૂવા, વાવડી, બગીચા, પાણીની પરબો, ચબૂતરા બંધાવવા, માનવોને રોજગારી આપવી, ઔષધાલયો ખોલવાં વગેરે આવે. આ બધા પરોપકાર કરવા યોગ્ય છે કે નહિ અને સાથે અન્ય ધર્મકથિત ઇષ્ટાપૂર્ત કર્મોને તમે દયાધર્મ માનશો કે નહિ? એવું જયારે ઉપાધ્યાયજી મહારાજને પુછાયું ત્યારે તેમણે ચોખ્ખું કહ્યું કે અમે ઇચ્છાપૂર્તિ કર્મોને દયાધર્મ નથી માનતા. અનુકંપામાં આનો સમાવેશ નહીં થાય. કારણ આખા ગામને પાણીની તકલીફ છે, પાક ઉગાડવા પાણીની જરૂર છે, પાક ન ઊગે તો લોકો ભૂખ્યા મરે, તેથી તળાવ બંધાવવાં વગેરે કામ દયા-પરોપકારની ભાવનાથી થાય છે, છતાં પણ તેને જૈનશાસ્ત્રોએ દયા નથી કહી, કારણ આમાં અનેકની હિંસા છે અને થોડાને જ ઉપકાર છે. થોડાને શાંતિ ને અનેકને ત્રાસ થાય તેવી પ્રવૃત્તિ જૈનશાસનની અનુકંપામાં આવી શકે નહીં.
જેનશ્રાવકો જેમ કે વસ્તુપાલ-તેજપાલ, સંપ્રતિરાજા, જગડુશાહ આ બધાએ જે દયાનાં કામો કર્યા તે શાસનની પ્રભાવનાના આશયથી જ કર્યા છે. દાનશાળાઓ ખોલે ત્યારે લખાતું કે “આ રાજા જ્યારે વીતરાગનું શાસન નહોતા પામ્યા ત્યારે તેમનામાં વિશિષ્ટ પરોપકારની ભાવના નહોતી. પણ જૈનશાસન પામ્યા પછી જ
લોકોત્તર દાનધર્મ “અનુકંપા”
૧૨૩ :
| SR No. | 005875 |
| Book Title | Lokottar Dandharm Anukampa |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Yugbhushanvijay |
| Publisher | Gitarth Ganga |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 290 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati |
| File Size | 19 MB |