________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-બીજો પ્રકાશ ૧૬
યાન્તિ-પામે છે.
સહજ ચાર અતિશય
હે ભુવનભૂષણ પ્રભુ ! આપના શરીરમાં મૃગના જેવા નેત્રોવાળી
દેવાંગનાઓનાં નેત્રો ભ્રમરપણાને પામે છે=ભ્રમરના વિલાસને ધારણ કરે છે.
ભગવાનનું શરીર કેવું છે તે કહે છે—કપુર, અગરુચંદન, કસ્તૂરી અને મલયપર્વતમાં થનાર ચંદન વગેરે સુગંધી દ્રવ્યોથી વાસિત કર્યા વિના પણ ભગવાનનું શરીર સ્વભાવથી જ સુગંધી હોય છે. સ્વભાવથી જ સુગંધી હોવાના કારણે સદા સુગંધી હોય છે, ઉપાધિથી (=કપૂર વગેરે સુગંધી પદાર્થના સંબંધથી) થયેલ સુર્ગંધ કાળની કેટલીક કળાઓના અંતે નાશ પામે છે, ભગવાનનું શરીર તો સ્વાભાવિક સુગંધથી જ સુંદર હોય છે.
અહીં ઉપમા કહે છે— કલ્પવૃક્ષની માળાની જેમ.
અહીં ભાવાર્થ આ પ્રમાણે છે—જેવી રીતે કલ્પવૃક્ષની ફૂલની માળામાં ભ્રમર શ્રેણિઓ લાગેલી હોય છે, તેમ ભગવાનના શરીરમાં દેવીઓની આંખો લાગેલી હોય છે. ભગવાનના શરીરમાં (=શરીરને જોવા માટે) દેવીઓની આંખો વ્યાકુળ બને છે, એમ કહેવાથી મનુષ્યલોકની અને પાતાલ લોકની સ્ત્રીઓની આંખો વ્યાકુળ બને છે એ બીના સામર્થ્યથી જણાઇ જ જાય છે. (૨)
વળી—
दिव्यामृतरसास्वाद-पोषप्रतिहता इव । સમાવિન્તિ તે નાથ !, નાણે રોગોરચના: પ્રા ૩) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ
નાથ-હે નાથ !, વ-જાણે કે, વિવ્યામૃતરસાસ્વાદ્વપોષપ્રતિજ્ઞતા વ-દિવ્યઅમૃતરસના પાનથી થયેલી પુષ્ટિથી પરાજિત થઇ ગયા હોય તેમ, રોગોપવ્રજ્ઞા:-રોગ રૂપ સર્પનાં જૂથો, અઙે-આપના શરીરમાં, ન સમાવિત્તિ-પ્રવેશ કરતા નથી.
દુ:ખેથી દમી શકાય એવા કામદેવનો નાશ કરનારા હે નાથ ! આપના ૧. (તા પૂર્વકાળના સમયનું એક માપ છે. દશ ગુરુ અક્ષરના ઉચ્ચારણ જેટલા કાળનો એક
પ્રાણ થાય છે. છ પ્રાણનો એક પલ થાય છે. બે પળની એક કળા થાય છે. અથવા ની એટલે અંશ. કાળના કેટલાક અંશોના અંતે બહુ અલ્પકાળમાં નાશ પામે છે એ જણાવવા તા શબ્દનો પ્રયોગ કર્યો છે.
