________________
યોગ શુદ્ધિ સ્તવ
योगस्याष्टाङ्गत्ता नूनं, प्रपञ्चः कथमन्यथा ? આવાનમાવતોડવ્યેશ, તવ સાત્મ્યમુપેયિવાન્ રૂ।
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-ચૌદમો પ્રકાશ ૧૨૮
૩) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ—
હે યોગેશ ! યોગસ્ય-યોગના, ગાતા-આઠ ભેદો, પ્રપન્ન: નૂનં-પ્રપંચ જેવા લાગે છે, અન્યથા-જો તેમ ન હોય તો, તવ-આપને, ૫:-આ યોગ, આવાનમાવત:બાલ્યાવસ્થાથી જ (=જન્મથી જ), Ē-શી રીતે, માત્મ્ય પેયિવાન્-આત્મસાત્
બની ગયો ?
યોગસાગરના પારને પામનારા હે ભગવન્ ! યમ, નિયમ, આસન, પ્રાણાયામ, પ્રત્યાહાર, ધારણા, ધ્યાન અને સમાધિ એમ યોગનાં આઠ અંગો યોગશાસ્ત્ર વગેરેમાં જે સંભળાય છે, તે પણ સૂક્ષ્મ રીતે જોવામાં આવે તો પ્રપંચ (=પ્રક્રિયાના ગૌરવ) જેવા જણાય છે..કારણ કે જો તેમ ન હોય તો આપને આ યોગ બાલ્યાવસ્થાથી જ શી રીતે 'સર્વોત્કૃષ્ટ અવસ્થાને પામ્યો ?
અહીં આશય આ છે—ત્રણ જ્ઞાનને ધારણ કરનારા ભગવાનનું માતાના ગર્ભમાં આગમન થયું ત્યારથી યોગ ભગવાનની સાથે જ રહેલો હોય છે. યોગનાં જે આઠ અંગો છે તે સામાન્ય યોગીજનોની અપેક્ષાએ છે. જગતનાથ તો યોગીઓના નાથ છે. તેથી તેમને યોગની સર્વોત્કૃષ્ટ અવસ્થા હોય છે. આથી કંઇ પણ અસંગત નથી. (૩)
આપનો યોગપ્રાપ્તિનો ક્રમ જ અલૌકિક છે એવું નથી, કિંતુ આ પણ અલૌકિક છે એમ કહે છે—
विषयेषु विरागस्ते, चिरं सहचरेष्वपि ।
योगे सात्म्यमदृष्टेऽपि, स्वामिन्निदमलौकिकम् ॥४॥
૪) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ
હે દેવેશ ! તે-આપને, ર્િં-અનંતકાલ સુધી, સહવરેવુ-પરિચિત પિ-પણ, વિષયેષુ-વિષયોમાં, વિT:-વૈરાગ્યભાવ છે, અને, છે-નહિ જોયેલા પિપણ, યોને-યોગમાં, સાથૅ-એકીભાવ છે. અર્થાત્ પરિચિત ઉપર ૧. શૈલેશ=યોગીની સર્વોત્કૃષ્ટ અવસ્થા.
