________________
શ્રી વીતરાગ સ્તોત્ર-ચૌદમો પ્રકાશ ૧૨૫
યોગ શુદ્ધિ સ્તવ
છો. એથી આપ સર્વથા જ દર્શનાદિનો વિષય બનતા નથી. આપનું દર્શન વગેરે કાંઇ થઇ શકતુ નથી. આથી “મારે શું કરવું જોઇએ'' એ વિષયમાં 'મૂઢ એવા મારા ઉપર મારે જે કરવું જોઇએ તે વિષયમાં પ્રસન્ન બનો.
અહીં ભાવાર્થ આ પ્રમાણે છે—બીજા કાર્યો છોડીને મારું મન આપના ધ્યાનમાં લીન બન્યું છે. આપ ફલમાત્રકાય છો, અને ફલ સિદ્ધત્વ છે. સિદ્ધત્વ માનસિક ધ્યાનનો વિષય નથી. આથી આપ કોઇ પણ રીતે તે રીતે પ્રસન્ન બનો, જેથી ફલમાત્રકાયાવાળા (=સિદ્ધત્વ સ્વરૂપ) આપને હું જોઉં. તે (=સિદ્ધત્વ સ્વરૂપ દર્શન) તો કેવળીને જ સુલભ છે. કેવલજ્ઞાન કર્મક્ષયને આધીન છે. તેથી આપ તે પ્રમાણે અનુગ્રહવાળા બનો કે જેથી હું સકલ કર્મજાળને આપની જેમ રમતથી ઉખેડી નાખું. (૮)
चतुर्दशप्रकाशः
હવે જેના કારણે અરિહંતોની આ પ્રસિદ્ધિ છે તે જ યોગની યોગશુદ્ધિ સ્તવથી પ્રશંસા કરે છે— .
મનોવવ:જાયવેધ્રા:, ઋષ્ટા: સંત્ય સર્વથા । श्थत्वेनैव भवता, मनः शल्यं वियोजितम् ॥ १॥
૧) અન્વય સહિત શબ્દાર્થ——
હે યોગીનાથ ! ટા:-સાવધ, મનોવચ:ાયચેષ્ટાઃ:-મન-વચન-કાયાની પ્રવૃત્તિને, સર્વથા-સર્વ પ્રકારે, સંહૃત્ય-રોકીને, ભવતા-આપે, યત્વેન-મનને ઢીલું મૂકવા વડે જ, મન:શસ્ત્ય-મનું રૂપ શલ્ય, વિયોનિતમ્-દૂર કર્યું. અર્થાત્ ભગવાને દબાણ
કર્યા વિના સમજાવીને મન ઉપર વિજય મેળવ્યો.
યોગરહસ્યોના ઉપાયમાં પ્રવીણ હે ભગવન્ ! આપે મન-વચન-કાયાની કષ્ટ (=સાવદ્ય) પ્રવૃત્તિને સર્વ પ્રકારે રોકીને અને મનને ઢીલું મૂકીને જ મન રૂપ શલ્યને દૂર કર્યું. કારણ કે નિયંત્રણ કરાયેલું મન વિપરીત શિક્ષાને પામેલા અશ્વની ૧. અપ્રાપ્તોપાવે એ પદનો શબ્દાર્થ લખવામાં વાક્ય ક્લિષ્ટ બને. આથી અનુવાદમાં મૂઢ એવો ભાવાર્થ લખ્યો છે.
