________________
અશુદ્ધરૂપ થાત અને રૂ, ૩, ૠ અન્નવાળા નામોમાં અસ્વસ્વરનો નિયમ લાગીને મુન્યન, માન્વન્, પિત્રન્ આવા અશુદ્ધ રૂપ થાત. બીજું અહીં માત્ર ઞ જ દીર્ઘ કરવો એવું નથી કહ્યું... જો મૈં કારાન્ત પું. નામમાં જ દીર્ઘ (આ) કરવું હોત તો.... પાઠ-૧૭ નિ.૨ ભેગો જ આ નિયમ બનાવી દેત... પણ અહીં તમામ સમાન સ્વર દીર્ઘ કરવાના છે. એટલે કે દ્વિ.બ.વ.નાં અસ્` પ્રત્યય પર છતાં રૂ કારાન્ત નામનાં રૂ નો ૢ થાય.... દા.ત. મુન્નીનું, મતી: । ૩ કારાન્ત નામનાં ૩ નો ૩ થાય... દા.ત. ભાનૂન, ૠ કારાન્ત નામનાં ૠ નો ‰ થાય... દા.ત. પિતૃન માતૃઃ માટે આ નિયમ આપેલ છે.
ધેનૂ: ।
-
પ્રશ્ન - ૨ નિ. ૩ માં કર્મની સમજૂતીની જુદી જુદી વ્યાખ્યાઓ શા માટે ? ઉત્તર ૨ (૬)કર્તા ક્રિયા વડે.... આ વ્યાખ્યા છે તે સામાન્યથી કર્મની વ્યાખ્યા છે. અને બાકીની (આ) (૬) આપેલી જે વ્યાખ્યા છે તે કર્મનાં પ્રકાર બતાવનારી વ્યાખ્યા છે.
પ્રશ્ન ૩ કર્મના પ્રકાર કેટલા ? કયા કયા ?
ઉત્તર - ૩ કર્મનાં ૩ પ્રકાર છે. (૧) નિર્વર્ત્ય (૨) વિકાર્ય (૩) પ્રાપ્ય
(૧) નિર્વર્ત્ય : જે વસ્તુ હતી જ નહીં અને નવી જ બને અથવા જે નવું જ ઉત્પન્ન થાય તે નિર્વર્ત્ય કર્મ કહેવાય છે.”
દા.ત.ત્વ ાવ્યું સૃત્તિ ।
તું કાવ્ય બનાવે છે.
સઃ શ્તોાન્. વયંતિ । महिला पुत्रं जनयति । (૨) વિકાર્ય : મૂળ વસ્તુનો નાશ થતો હોય અથવા તે વસ્તુમાં ફેરફાર
તે શ્લોકોની રચના કરે છે. સ્ત્રી પુત્રને જન્મ આપે છે.
-
થતો હોય તેને વિકાર્ય કર્મ કહેવાય.
દા.ત. ાખું દ્દતિ । તે લાકડું બાળે છે.
વિ......
માનનું ક્ષાલયતિ । તે વાસણ સાફ કરે છે. વસ્ત્રાળિ વયિતિ । તે વસ્ત્રો રંગે છે. તડુતાન્ પતિ । તે ચોખા રાંધે છે.
૬૪
