________________
પ્રશ્ન
ઉત્તર-- ૪ સ્મરાવઃ - સ્થૂ ધાતુ...ગ.૧.,૫.૫., કર્તરિપ્રયોગ, વર્તમાનકાળ,
–
-
૪ કોઈપણ એકરૂપની સંપૂર્ણ સાનિકા કરો.
વર્તમાનાવિભક્તિ પ્ર. પુ. દ્વિ.વ.
ક્રિયાને જણાવનાર શબ્દને ક્રિયાવાચક શબ્દ કહેવાય છે. અહીં સ્થૂ શબ્દ સ્મરણ કરવાની ક્રિયાને જણાવતો હોવાથી સ્મૃ એ ક્રિયાવાચકશબ્દ કહેવાય. ક્રિયાવાચક શબ્દને ધાતુ કહેવાય છે. માટે સ્મૃ એ ધાતુ થયો. વર્તમાનકાળને જણાવવા ધાતુને વર્તમાના-વિભક્તિના પ્રત્યયો
લગાડાય છે.
થાય છે.
૫૨સ્મૈપદી ધાતુને પરમૈપદના પ્રત્યયો લાગે છે સ્મૃ+વસ્
ત્તિ વિગેરે વિભક્તિના પ્રત્યયો જેને લાગેલા હોય છે તેને ઞ વિકરણ પ્રત્યય લાગે છે. સ્મૃ + અ + વસ્ ।
વિકરણ પ્રત્યય ઞ પૂર્વે ધાતુના અંત્ય હ્રસ્વ કે દીર્ઘનામિ-સ્વરનો ગુણ
વર્ણનો ગુણ ૫, વર્ણનો ગુણ ો અને વર્ણનો ગુણ અર્ થાય છે. ← + અર્ + + વસ્ ।
મૈં અનેં વ્ થી શરુ થતાં પ્રત્યયની પહેલા ઞ હોય તો આ થાય છે. ← + અક્ + + વ=વિસ્
ત્તિ વિગેરે વિભક્તિનાં પ્રત્યયો જેને લાગેલા હોય તેને પદ કહેવાય છે. સ્મરાવસ્ તે.પદ થયું.
પદને અંતે F હોય તો એનો ર્ થાય છે સ્મરાવર્
પદાન્તે રહેલા ર્ નો જો એની પછી વિરામ (એટલે કે કશું એ ન આવે) અથવા અઘોષવ્યંજન આવે તો ર્ નો વિસર્ગ થાય છે સ્મરાવઃ અમે બે સ્મરણ કરીએ છીએ.
૪૩
