Anekantvad

SR No.: 005869
Original Sutra Author: N/A
Author: Yughbhushanvijay
Publisher: Gitarth Ganga
Publication Year: 2001
Total Pages: 160
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 14 MB

Page 120

સુધી ચેન પડે ખરું ? ખરેખર જો પ્રેમ હોય તો મન થયા વગર રહે જ નહિ, તેમ જો દેરાસર જવાનું મન ન થાય તો તેમાં તમારી શ્રદ્ધાની ખામી છે. ક્રિયા એ તો અંદરમાં રહેલા ભાવની અભિવ્યક્તિ છે. આ રીતે વ્યવહારનય અને નિશ્ચયનયની દલીલો સમજો તો સાચો સમન્વય થતો જાય. આખા જૈન શાસનની વ્યવસ્થા આ જ શૈલી ઉપર છે. તેનો પાયો આ જં છે. આના ઉપર જ આખી ઇમારત ચણાયેલી છે. વ્યવહારનય કહે છે એક ભગવાનની પૂજા કરતાં જે લાભ છે, તેના કરતાં તમે દસ ભગવાનની પૂજા કરો તો વધારે લાભ છે. જ્યારે નિશ્ચયનય કહે છે એક ભગવાનની પૂજા કરી એટલે બધા અરિહંતની પૂજા તેમાં આવી ગઈ, માટે સરખું ફળ છે. અહીં પણ પોતપોતાની અપેક્ષાથી બેય સાચાં છે.
સભા ઃ- પાર્શ્વનાથ ભગવાનને ‘પાર્શ્વ પુરુષાદાનીય' કહેવાય?
સાહેબજી :- હા, પાર્શ્વ પુરુષાદાનીય તે તો વિશેષણ છે. પુણ્યની અપેક્ષાએ, આદેય નામકર્મની અપેક્ષાએ તેમ કહેવાય છે. બાકી પાર્શ્વનાથ ભગવાન અને મહાવી૨ પ્રભુના ગુણમાં કોઇ ફેર નથી. બેઉને અરિહંત તરીકે પૂજવાના છે.
હવે નિશ્ચયનય કહેશે, ભગવાનના એક અંગે તિલક કર્યું તેમાં જો ભાવ સારો હશે તો નવે અંગે પૂજા કર્યાનો લાભ છે. એક ફૂલ ચઢાવો અને સો ફૂલ ચઢાવો, પણ જો બહુમાન સરખું હશે તો બધે લાભ સરખો છે, અહીંયાં સંખ્યાની ગણતરી નથી. જ્યારે વ્યવહારનય કહેશે, ‘એક ફૂલ ચઢાવો, દસ ફૂલ ચઢાવો, ૧૦૦, ૧૦૦૦ ફૂલ ચઢાવો, તેમાં જેમ ફૂલ વધારે ચઢાવો તેમ વધારે લાભ મળશે.’ હવે તમારે આ બેમાંથી શું પકડવું છે ?
સભા ઃ- એકથી પતતું હોય તો ૧૦૦ ફૂલ શું કામ ચઢાવવાં ?
સાહેબજી ઃ- બસ, તો જમતી વખતે તમારા ભાણામાં એક વાનગી મુકાવીએ અને તે પણ જરાક જ. તમારે ત્યાં લગ્ન હોય તો પાંચ માણસ આવે તો ઉલ્લાસ કે ૫૦૦૦ આવે તો વધારે ઉલ્લાસ ?
વ્યવહારનય તો અલ્પ સંખ્યાથી અલ્પ ભાવ, અધિક સંખ્યામાં અધિક ભાવ માને છે. પ્રભુને એક ફૂલ ચઢાવો ને જે ભાવ આવે છે તે કરતાં ૧૦૦૦ ફુલ ચઢાવો તો વધારે ભાવ આવે છે, જેથી લાભ પણ વધારે થાય છે.
સભા ઃ- કુમારપાળે તો પાંચ જ ફૂલ ચઢાવ્યાં ને ઘણો લાભ મેળવ્યો. •
સાહેબજી :- કુમારપાળે પાંચ ફૂલ નહિ પરંતુ પાંચ કોડીનાં ફૂલ ચઢાવ્યાં હતાં. ત્યાં
=
****
**
****
૧૧૪
અનેકાંતવાદ