________________
સામા જીવમાં કઠોર તય, ત્યાગ, સદાચાર ન જુએ તો તેને પ્રભાવ પડે નહિ. અન્ય ધર્મમાં રહેલો પણ જો આવું સાંભળે કે આવા નકોરડા ઉપવાસ કરે છે, સાધુઓ આટલું આટલું કષ્ટ વેઠે છે, પૈસાને કે સ્ત્રીને અડતા નથી, વનસ્પતિને -પણ અડતા નથી; આવું સાંભળીને તેને અહોભાવ થાય, બહુમાન થાય તો તે બાળ જીવની કક્ષામાં છે.
૧૩૦.સભા :- લાયક છીએ માટે જ સાંભળવા આવીએ છીએ ને?
સાહેબજી ઃ- સાંભળવા આવો છો તેટલા માત્રથી લાયક શ્રોતા તરીકેની લાયકાત કેળવીને આવ્યા છો? કે પછી એમને એમ ઘૂસી ગયા છો? બાળ, મધ્યમ કે પ્રાજ્ઞ જીવો ધર્મ માટે જ ધર્મસ્થાનકોમાં આવે છે. જે સંસારનાં કામ માટે આવે તે બાળ છે જ નહિ; સદાચાર-સદ્ગુણની ઇચ્છાથી આવે તે જ બાળ જીવ છે. બાળ જીવ સ્થૂલ સદાચારને જુએ છે, સૂક્ષ્મ સદાચારને માપી શકે તેવી બાળ જીવની બુદ્ધિ જ નથી.
દૂધર્મ કરતાં પાપરુચિ તૂટવી જોઈએ અને ધર્મની રુચિ ખીલવી જોઈએ. પાપની રુચિ તૂટે નહીં તો સામે ધર્મની રુચિ ખીલે નહીં. એક બાજુ અઢાર પાપસ્થાનક છે, તો બીજી બાજુ વિરતિ-ચારિત્ર છે. જેટલા અંશે પાપની રુચિ તૂટે તેટલા અંશે ધર્મની રુચિ ખીલે.
દૂધ એ સંપૂર્ણ ખોરાક છે, પણ દૂધમાં જો વિકૃત પદાર્થ ભેળવો તો તે રોગનું કારણ બને, જે રોગ ઉત્પન્ન કરશે. ત્યાં વિકૃત દ્રવ્યનો દોષ છે કે દૂધનો? તેમ ધર્મને જોવિકૃત કરીને કરશો તો તે ધર્મ ફળવાના બદલે ફૂટી નીકળશે.
પ્રશ્નોત્તરી (પ્રવચનો) .
૭૩
