________________
સર્વનાત્મને - વળી પરમાત્મા કેવા છે? સર્વજ્ઞકલાત્મ છે. સર્વ જ્ઞાન કલા સ્વરૂપ છે. અરિહંત પરમાત્માનું સ્વરૂપ જ સર્વજ્ઞાન કલામય છે. તેમનું આત્મ સ્વરૂપ સર્વ પ્રકારના જ્ઞાનની કલાથી ભરપૂર છે અથવા જેમનો આત્મા કેવળજ્ઞાનકલા સ્વરૂપ છે. જે કલા દ્વારા જગતના સર્વ ભાવોને એકીસાથે જાણી શકે છે. - સોલારહયાય - વળી પરમાત્મા કેવા છે? સર્વયોગ રહસ્ય છે. સર્વ યોગનો સાર પરમાત્મ તત્ત્વ છે. મોક્ષની સાથે જોડી આપે તે સર્વ મન - વચન - કાયાની ક્રિયાને-વ્યાપારને યોગ કહેવાય છે. આવા યોગો જૈન શાસનમાં અસંખ્ય છે. તે સર્વ યોગનું રહસ્ય સાર હોય તો પરમ આત્મતત્ત્વ છે. મોક્ષની સાથે જોડી આપે એટલે આત્મ સ્વરૂપના પ્રાગટ્યની સાથે જોડી આપે તે યોગ. તે યોગનો સાર પરમાત્મતત્ત્વ છે. પરમાત્મ તત્ત્વ સાથે જોડી આપનાર યોગના સારભૂત પરમ આત્મતત્ત્વ છે. માટે પરમાત્મા સર્વયોગ રહસ્ય છે.
વતિને – વળી પરમાત્મા કેવા છે? કેવલિ છે. એટલે કેવળ જ્ઞાન સ્વરૂપ છે. પરમાત્મસ્વરૂપ કેવળ જ્ઞાનમય છે. પરમાત્મા જો કે અનેક સ્વરૂપથી ઓળખાય છે પણ મુખ્યતાએ તે જ્ઞાન સ્વરૂપ હોવાથી કેવળજ્ઞાનમય છે માટે કેવલી છે.
સેવાધિદેવાય - વળી પરમાત્મા કેવા છે? દેવાધિદેવ છે. દેવોના પણ દેવ છે. દેવો ચાર પ્રકારના છે. તે સંસારી છે કર્મથી બદ્ધ છે. અર્થાત્ મહાદેવ વગેરે દેવો જગતમાં પૂજાય છે પરંતુ કર્મથી બંધાયેલા છે માટે તેમનામાં દેવત્વ દ્રવ્યથી કહેવાય. એવા દેવોના પણ અધિ દેવ - ઉપરી દેવ કોઈ પણ હોય તો અરિહંત પરમાત્મા છે. કેમ કે અરિહંત પરમાત્મા તે દેવોને પણ પૂજ્ય છે માટે ભાવદેવ સ્વરૂપ અરિહંત પરમાત્મા દેવાધિદેવ છે.
४०
શકત્તાવ
