________________
રહસ્યાર્થ ઃ
:
નિંનાય - વળી અરિહંત પરમાત્મા કેવા છે ? જિન છે. રાગ - દ્વેષ જેમણે જીત્યા છે. અરિહંતો અઢાર દોષ રહિત છે. એટલે દોષો તેમણે તજી દીધા છે તેમાં રાગ - દ્વેષ એ બે દોષો મુખ્ય છે. તેમાં બાકીનાનો સમાવેશ થઈ જાય છે માટે રાગ – દ્વેષ રૂપ મોહના મુખ્ય યોધ્ધાઓને પરમાત્માએ જીત્યા છે માટે જિન છે.
નાપાય - વળી કેવા છે ? જાપક છે. જીતાડનાર છે. આ અરિહંત પરમાત્માની ઉત્કૃષ્ટ પરોપકારિતાને સૂચવે છે. કેવળ પોતાના જ દુશ્મનોને જીતીને બેસી રહ્યા નથી પરંતુ ભવ્ય જીવોને રાગ, દ્વેષ, મોહ જીતવામાં સહાય કરીને જીતાવે છે. સહાયની અનેક રીત છે. માર્ગ બતાવીને, દેશના આપી સમજ સુધારીને, પોતાના સ્વરૂપને ધ્યેયરૂપ બતાવીને, આલંબન આપીને જીવોના રાગદ્વેષાદિ દોષો જીતાવડાવે છે.
તીાંય – વળી કેવા છે ? તીર્ણ છે. સંસાર સમુદ્રને તરેલા છે. અરિહંત પરમાત્મા પોતે પરિષહ, – ઉપસર્ગો - કષ્ટો સહન કરતાં આ ભયંકર સંસાર સમુદ્રને પાર ઉતરી ગયા છે. જે સંસાર અનેક વમળો ઝંઝાવાતોથી કરે ઉતરી શકાય તેવો છે તેને પણ પાર પામી ગયા છે.
તારવાય – વળી તે કેવા છે ? તારક છે. એટલે બીજાઓને તારે છે. પરમાત્મા પોતે તો તરેલા છે પરંતુ પરોપકારિતાને લીધે બીજાઓને તાર્યા વિના રહી શકતા નથી માટે જ તેઓ મહાનિર્યામકનું બિરુદ ધરાવે છે. તરણ તારણહાર છે. તરવું અને તારવું એ સ્વભાવગત છે. તરતાને ડુબવા દેતા નથી.
બુદ્ધાય – વળી પરમાત્મા કેવા છે ? બુદ્ધ છે. પોતે બોધ પામેલા છે તેવા પ્રકારના કર્મોનો ક્ષય થવાથી સંપૂર્ણ (જગતનો) બોધ પામેલ છે માટે બુદ્ધ છે.
શક્રસ્તવ
૩૩
