________________
શુદ્ધ આત્મ સ્વરૂપની પ્રાપ્તિ છે એટલે પરમાત્મ સ્વરૂપની પ્રાપ્તિ છે. સર્વ દર્શનકારોના મતો ભેગા કરીને નિચોડ કાઢીએ તો દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયથી શુદ્ધ પરમાત્મતત્ત્વ પ્રાપ્ત થાય છે અને જિનાગમાનો સાર પણ એ જ છે માટે અરિહંત પરમાત્મા સર્વતીર્થોપનિષદ્ છે. અહીંયા લેખિકાએ અરિહંત પરમાત્મામાં સર્વતીર્થોનું ઉપનિષપણું ઘટાવ્યું છે તે તેમના દૃષ્ટિના ઉઘાડનું સૂચક છે.
સર્વ પાપળ્યુ મોધિને અરિહંત પરમાત્મા પોતાના નિર્મળ જ્ઞાનથી અને પુણ્ય પ્રકર્ષથી પોતાની વિરુદ્ધ બોલનારા પાખંડીઓની પાખંડતાને શુદ્ધ બોધ દ્વારા છોડાવી દે છે. પાખંડીઓ શુદ્ધ ધર્મથી વિરુદ્ધ પોત-પોતાના મતો ચલાવે છે અને તે મત પ્રમાણે જીવોને દોરે છે. આ પાખંડ પરમાત્મા સિવાય કોઈ છોડાવી શકે તેમ નથી. અન્ય દ્વારા પ્રભુની અધમ જીવો ઉપર પણ પ૨મોપકારિતા બતાવી છે. પાપીઓ ઉપર પણ પ્રભુ જેવો ઉપકાર કરે છે તેવો ઉપકાર જગતમાં કોઈ કરી શકે તેમ નથી. આ વિચારતા પ્રભુ ઉપર અનહદ બહુમાન પ્રગટે છે.
પરમવાળિાય પરતત્ત્વ પરમ કારુણિક છે કેમ કે તે કોઈ જીવને મુશ્કેલીમાં મૂકતું નથી. તે કર્મ મળથી રહિત હોવાના કારણે કોઈના સંબંધમાં આવતું નથી. પોતે એક છે, સ્વતંત્ર છે, સ્વાધીન છે તેથી તેને કોઈનો સંપર્ક થતો નથી, માટે જડ-ચેતન દ્રવ્યોથી અલિપ્તતાને કા૨ણે જે કોઈને નડતર રૂપ બનતું નથી તેજ તેનું પરમ કારૂણિક સ્વરૂપ છે.
પરમાત્મામાં પરમ કારૂણિત્વ ઘટાડવાનો લેખિકાનો આ અભિગમ અનુમોદનીય અને અનુકરણીય લાગે છે ! પદાર્થને કોઈ જુદાજ દૃષ્ટિકોણથી જોવાનો અભિગમ વાંચનારને આનંદ આવે છે.
વળી સમોવસરણમાં બેસીને પ્રભુએ દેશનાનો ધોધ વહેવડાવ્યો જેથી પરમ કારૂણિક બન્યા. આ અર્થ ઘટન પણ સરસ છે.
તથાગતાય પરતત્ત્વ જે પ્રકારે છે તે પ્રકારે સદા રહેલું છે. અર્થાત્ જે તથાતા છે તે પરતત્ત્વમાં જ ઘટે છે કેમ કે સત્ય સ્વરૂપે તો તે જ તથાતા છે, તે અવિચલિત છે. તે તેની ત્રિકાળ ધ્રુવસત્તા છે. આ ત્રિકાળ ધ્રુવસત્તા ઉપર વારંવાર ઉપયોગ મૂકવાથી પર્યાયમાં પૂર્ણતા પ્રગટે છે માટે ત્રિકાળ ધ્રુવસત્તા રૂપે રહેલ પરતત્ત્વ એ જ તથાતા છે અને તેને ઓળખાવનાર એક માત્ર અરિહંત પરમાત્મા છે માટે તે જ તથાતા શબ્દથી વાચ્ય બને છે. બૌદ્ધો પોતાના ભગવાનને તથાતા શબ્દથી સંબોધે છે પણ તે
૨૧