________________
દિ-શિવાય - વળી પરતત્ત્વ કેવું છે? આદિ શિવ છે. આ પરતત્ત્વ આદિ કલ્યાણરૂપ છે. પરતત્ત્વ પોતે કલ્યાણ સ્વરૂપ છે. માટે સર્વ કલ્યાણોની આદિમાં આ પરતત્ત્વ છે. જે કાંઈ બાહ્ય કે અત્યંતર કલ્યાણ પ્રાપ્ત થાય છે તે પરતત્ત્વની કલ્યાણતાને જ આભારી છે. અર્થાત્ કલ્યાણનો ભંડાર પરતત્ત્વમાં ભરેલો છે. તેમાંથી જ સર્વ કલ્યાણો (બાહ્ય-અત્યંતર) પ્રસરે છે માટે આદિ શિવ પરતત્ત્વ છે.
મહબ્રહો - વળી પરતત્ત્વ કેવું છે? મહાબ્રહ્મ છે. એટલે મહાન બ્રહ્મસ્વરૂપ છે. પર દર્શનમાં બ્રહ્માએ સૃષ્ટિ રચી છે એમ માને છે. તેમ આ પરતત્ત્વ મહાન બ્રહ્મસ્વરૂપને ધારણ કરીને રહેલું છે કારણ કે બ્રહ્માએ તો સૃષ્ટિ રચી પરંતુ તે બ્રહ્મા પણ પરતત્ત્વથી સર્જન પામેલો. છે. અર્થાત્ આત્માનું જ આ દશ્ય જગતનું સર્જન છે માટે ગુણ-પર્યાય યુક્ત આત્મા સાચો બ્રહ્મા છે અને ગુણ-પર્યાયને પણ ધારણ કરનારું તો દ્રવ્ય છે માટે દ્રવ્ય સ્વરૂપ પરતત્ત્વ તે મહાબ્રહ્મ છે. - પરમશિવાય - વળી પરતત્ત્વ કેવું છે? પરમ શિવ છે. એટલે કે પરમ શિવ સ્વરૂપ છે. શિવ એટલે નિરૂપદ્રવતા અથવા કલ્યાણ. સંપૂર્ણ નિરૂપદ્રવ અવસ્થા હોય તો કેવળ પરતત્ત્વની જ છે. દ્રવ્ય અનાદિકાળથી મૂળ સ્વરૂપે શુદ્ધ સ્ફટિક જેવું નિર્મળ અને શાંત છે. તેમાં કોઈ પણ જાતના ઉપદ્રવની અર્થાત કર્મરૂપ કષ્ટોની શક્યતા નથી. માટે પરમ નિરુપદ્રવ અવસ્થાને ભોગવતું પરમ કલ્યાણરૂપ કેવળ પરમતત્ત્વ હોવાથી તે પરમશિવ છે.
-ને-નન્ત-સ્વરૂપો - વળી આ પરતત્ત્વ કેવું છે? એકાનેકાનન્તસ્વરૂપી છે. એટલે કે શક્તિથી તે એક સ્વરૂપને ધારણ કરે છે. ત્યારે તે એક છે એમ લાગે છે ભિન્ન ભિન્ન વ્યક્તિમાં પણ તે ચૈતન્યશક્તિ રહેલી છે. તેથી તે અનેક સ્વરૂપને ધારણ કરતું હોવાથી
૬૪
શાસ્તવ
