________________
છે. એમ ઢંઢેરો પીટાયો. લોકો આવે છે શરત મૂકે છે કે - “અગ્નિપાણી-સ્ત્રી'' આ ત્રણનો ત્યાગ કરે એને આ ઢગલાઓ મળે. લોકો કહે વિષયવાસના આના વિના પોષાય જ ક્યાંથી ? આ ત્રણ વિના સંસાર જ કેમ ચાલે ? પછી કઠિયારાની વાત કરી, લોકોને કહે કે એણે સંસાર સાથે બધો ત્યાગ કર્યો તો શા માટે તમે એની નિંદા કરો છો? આમ લોકોને નિંદાથી અટકાવ્યા. ભલે દરિદ્ર હોય છતાં આ ત્રણનો ત્યાગી ખરેખર ત્યાગી છે.
આત્મહિતની પરિપક્વતા ન હોય તો પરહિતમાં પ્રવૃત્ત થવું નહિ. તો પરહિત કરતાં સ્વઅહિત થઈ જવા સંભવ છે.
•
સંયમ માટે ધૃતિ એટલે લક્ષની જાગૃતિ રાખવી જરૂરી છે. વાસનાઓને સંયમ-ત્યાગ દ્વારા કાબુમાં લેવાની છે અને આત્મિક વિકાસની ભૂમિકા ઉપર આગળ વધવાનું છે. સ્વાધીન ભોગોને જાગૃતિપૂર્વક ત્યાગ કરે છે. બહારના વાતાવરણનાં નિમિત્તની અસર થાય તો એમાંથી બચવા માટે “ક્ષમા” ૪થી ગાથા બતાવે છે. પ્રેક્ષ્યતે અનયા=પ્રેક્ષા”. દ્રષ્ટિ તથા પ્રક્ષાયા (સમયા) સમદ્રષ્ટિ વડે. બીજાનું નુકસાન કરવામાં મને સંકલેશ થવાથી મને જ નુકસાન છે. બીજાના વિકાસમાં લાભમાં મને વિશુદ્ધિ થવાથી મને જ લાભ છે.
પરિસમન્તાત્ (ત્રણે કાળનો વિચાર ભૂતનું અસંયમનું ફળ કેવું હોય ? વર્તમાનની ભવિષ્યની વિચારણાપૂર્વક) વ્રનત: જીત: સંયમમાં મોહના સંસ્કારો પલટાવવામાં આગળ વધવું તે સંયમ
યાત્રા.
“પરિવખત:” ગુરુ ઉપદેશાદિથી સંયમયોગોમાં વર્તમાનસ્ય એ અર્થ થયો. સાધુનું વિશેષણ છે ષષ્ઠીમાં.....! સ્યાત્ કર્મમતિ અપિજય હોવાથી ક્યારેક મન બહિર્ષા નીકળે છે. વહિયા=ચોથા વ્રતનું ખંડન કરવું એ અર્થ ઘહિન્દા વાળાઓ વેરમાં. આદાન મૂર્છાભાવથી લેવું. વહિના=ચોથું અને પાંચમું વ્રત-તેનાથી વિરમવું. નદ્ધિ એ
શ્રી દશવૈકાલિક વાચના - ૧૪
૫૯
