________________
વાર ખાય. વાતાવરણ અને નિમિત્ત મળતાં ઢળી જાયતેને ધૃતિ ન કહેવાય.
બાહ્ય તપની અવગણનાથી ચારિત્ર મોહનીય કર્મ બંધાય. અભ્યારે તપની અવગણનાથી દર્શન મોહનીય કર્મ બંધાય અને બંનેથી બીજા પણ કર્મો બંધાય! તપ પ્રત્યે અવગણના તો ન જ જોઈએ...! અધૃતિ.... કરનારને દ્રવ્ય-ભાવ તપ પણ દુર્લભ થઈ જાય.
માનસિક-વાચિક રીતે કરાતો પ્રયત્ન તે ધૃતિ કહેવાય. પેલા ધર્મની પ્રશંસા કહી, પછી ધર્મ શાસનમાં જ છે. તેમ કહ્યું. હવે એ ધર્મ સ્વીકારનાર કેવા હોય તે કહેશે!
૧) ઉપક્રમ (૨) નિક્ષેપ (૩) અનુગમ (૪) ય આમ ચાર રીતે તેની વ્યાખ્યા હોય.....! ઉપક્રમ તો ચારિત્ર મોહનીયના ક્ષયોપશમ માટે દરેક આગમમાં સરખો ન હોય.
श्रमन्यस्य भाव इति श्रामन्य ।
શ્રમ કરે તે શ્રમણ... શ્રેમ એટલે શ્રમ ધાતુ તપ અર્થમાં છે. શ્રમ - મજુરી તે બાહ્ય અર્થમાં છે. શ્રમણ-તપસ્વી તપ કરે છે. શ્રમણ ઈચ્છાને કાબુમાં રાખવા પ્રયત્ન કરે તે શ્રમણ કહેવાય.
એ સાધુપણાનું કારણ શું? પૂર્વ એટલે પહેલાં થાય. પણ અહીં પૂર્વ શબ્દનો પારિભાષિક શબ્દ કરે છે. કાર્યની પહેલા રહે તે પૂર્વ કારણ.!
સાધુ પણાનું મૂળ કારણ શું....? ધૃતિ એટલે લક્ષ. સંસ્કારોની પકડથી છુટી આજ્ઞામાં રહેવાનો પ્રયત્ન કરવો તે જ સાધુ પણાનું મૂળ છે.
સાધુપણાના કારણ રૂપ ધૃતિ... એ ધૃતિમાં કેમ રહેવું તે બતાવે છે. શ્રાધ્ય પૂર્વ એ એનું નામ છે. શ્રી દશવૈકાલિક વાચના -
(૧૦)
