________________
લાગે. પ્રવૃત્તિરૂપ ચારિત્રની સફળતા જ્યણારુપ ચારિત્ર દ્વારા છે. પાંચ મહાવ્રત ઉચર્યા પણ વિરાધનાના કાર્યમાં બે-દરકારી કરીએ તો · ચારિત્ર ખોવા રૂપ થઇ જાય. તેઉકાયનો અધિકાર ઃ- છ એ કાયની અપેક્ષાએ વિચારી એ તો સૌથી વધારે તેઉકાયની હિંસા થાય. તેઉકાયની વિરાધનાએ છએ કાયની વિરાધનાનો સંભવ છે.
કાચુ પાણી-અગ્નિ - સ્ત્રી એ ત્રણે સંસારને ટકાવનારા અને વાસનાને પોષનારા તત્ત્વો છે. ઘડો બનાવે તેમાં પૃથ્વીકાયની વિરાધના. પાણી પૃથ્વીમાંથી નીકળે માટે અપકાયની વિરાધના પાણીમાંથી જ અગ્નિ ઉત્પન્ન થાય. પાણીને ઠંડું કરવામાં વાઉકાયની વિરાધના. તેમાં ત્રસ જીવો કીડી વિગેરે મરે તે ત્રસની વિરાધના.
સંસારના બંધનોથી છુટવું એ સાધુપણાનો મૂળ પાયો છે. કર્મોને ભેદી નાખવાની તત્પરતા તે ભિક્ષુ.... આધિ-વ્યાધિ-ઉપાધિથી ગ્રસ્ત થતાં એવો હું તેનાથી છુટવા માટે સંયમ લેવાની તત્પરતા..... હોય તે ભિક્ષુ.
(૧) સંયમ (૨) વિરતિ (૩) પ્રતિઘાત - (૪) પ્રત્યાખ્યાન. આ ચાર વસ્તુની મહત્તા સાધુજીવનમાં હોય.
અશુભ આશ્રવના દ્વારમાંથી પાછો ફરે, લક્ષ્યની જાગૃતિ રાખે. ઉત્પન્ન થયેલા સંયોગોને અટકાવે તે પ્રતિઘાત. ભાવિના આશ્રવોને અટકાવવાનો પ્રયત્ન તે પચ્ચક્ખાણ કહેવાય.
કાળ ક્ષેત્રની મર્યાદાથી માણસ ઘણી વખત પોતાના પાપોને ઢાંકવાનો પ્રયત્ન કરે... વિવેકની પ્રતિષ્ઠામાં ઢીલાશ કરે તે સાધુ જીવનમાં શોભે નહીં, પ્રતિજ્ઞા કોની સામે કરી છે...? અરિહંતસિધ્ધની સાક્ષીએ.... તેમના કેવલજ્ઞાનથી કઇ વસ્તુ છુપાવાય ? સાધુ એકલા હોય કે પર્ષદામાં હોય, સૂતા હોય કે જાગતા હોય અંતરંગ આત્મશુધ્ધિના વિચારો હોય.
સાધુ જીવનની આંશયશુધ્ધિ હોય પણ જો લક્ષ કે વિચારમાં
૨૧૨
શ્રી દશવૈકાલિક વાચના - ૩૮
