________________
આત્માની ઉન્નતિને રોકનાર ચારિત્રમોહનીય છે. અંતરંગ આત્માના અનુભૂતિનો હાર બંધ કરનાર, આત્મસુખને રોકનાર દર્શન મોહનીય કર્મ છે.
વેદાંતી માને છે આત્મા જુદી-જુદો તે એક જ પરમાત્મા છે. આકાશમાં ચંદ્ર એક જ છે પણ જુદા-જુદા કુંડામાં જોઈએ તો એક જ ચંદ્રનું પ્રતિબિંબ દેખાય. એટલે આ લોકો અનેક જીવો માનવા છતાં સ્વરૂપ એક જ માને છે.
પોતાના આત્માને શક્તિની પ્રતીતિ જ્યારે ૧૦ મા ગુણસ્થાનકે ચાસ્ત્રિ મોહનીચનો ક્ષય થાય ત્યારે અનુભવ થાય.
પ્રતીતિ અટકાવે તે દર્શન મોહનીય પ્રયત્ન અટકાવે તે ચારિત્ર મોહનીય. દોષને દોષ રૂપે ન રવીકારવાથી સમ્યકત્વ જાય.
આપણા જીવનમાં વેદન-સંવેદન સાથે થાય..
પ્રતીતિ-વિશ્વાસ, વેદન-જાણવું, સંવેદનઅશાતાંમોહ–સંવેદન. આપણને વેદન સંવેદન સાથે થાય, શાતા વેદનીયથી સામે આવે. ઈન્દ્રિયથી અનુભવ થાય. પછી મોહનીય કર્મથી સારા-ખોટાની પરિણતી થાય.'
દ્રવ્યથી સારાપણું જ્ઞાનાવરણીયના ક્ષયોપશમથી થાય. જેમ પડોશીનો છોકરો સારો છે તેને જેમ છે તેમ કહેવું છે. અને ભાવથી સારા પણું મોહનીયનો ક્ષયોપશમ જેમ પોતાનો છોકરો કાણો-કૂબડો હોવા છતાં તેને વખાણવું વિગેરે...
મોહનીયનો ક્ષયોપશમ.
(ઇન્દ્રિયોના અનુકૂળ પદાર્થો પ્રાસુક એષણીય હોય પણ તેમાં મોહનીય કર્મનો ઉદય ન થવા દે. મોહનીય કર્મના નિમિત્તોને નિષ્કલ શ્રી દશવૈકાલિક વાચના - 30
જૂ -૧૫)