________________
ચાર ભેદ કહ્યા પણ ઘણા ભેદ છે.
કથા કહેનારની પધ્ધતિથી એ આક્ષેપિણી કથા કહેવાય. સામા માણસની રુચિ - ઉમંગ જોઈ વાત કહેવાની કુશળતા હોય તે પ્રશાપક કહેવાય. એને વાત ગળે ઉતરી જાય એ રીતે કહેવાય.
મોહમાંથી ધર્મ તત્વ તરફ ખેંચે તે “પ” કહેવાય.
મોહમાંથી તત્ત્વ તરફ આશા તરફ ખેંચવાનો જે પ્રયત્ન તે આક્ષેપિણી કથા કહેવાય.
આ કથાનું ફળ - ભાવાર્થ શું ? જ્ઞાનની ભૂમિકાનો વિકાસ - અત્યંત ઉપકારી ધર્મ પ્રતિ સદ્ ભાવ, તેમજ ચારિત્ર - મોહનીયના ઉદયનો નાશ. એનાથી સર્વ વિરતિ ચારિત્રનો ઉઘાડ બાહ્ય-અત્યંતર તપ પ્રાપ્ત થાય. (સાંભળનારને આ થાય તો રસ પડ્યો કહેવાય.) કર્મ શત્રુને હઠાવવા વીર્યનો પુરુષાર્થ કરે.
- હવે વિક્ષેપિણી = વિશેષ કરીને લેપ = દૂર કરવા. એની માન્યતાને દૂર કરે. પેલા સ્વસમય - જૈન દર્શનની વાત કરે. પછી પર સમયની વાત કરે. અથવા પેલા અન્ય સમય-દર્શનની વાત કરે પછી સ્વસમયની વાત કરે.
સમ્યગવાદ કહી મિથ્યાવાદ કહે. મિથ્યાવાદ કહી સખ્યવાદ કહે. નચ સાપેક્ષ તે સમ્યકત્વવાદ નય નિરપેક્ષ તે મિથ્યાત્વ વાદ. પ્ર. સન્માર્ગથી કુમાર્ગમાં લઈ જાય તેને ધર્મકથા કેમ કહેવાય?
જ. આ તો કથાના ભેદ જ કહ્યા. શ્રી દશવૈકાલિક વાચના- ૨
- ~૧૫)
