________________
શ્રી વિમલનાથજી
472
કવિશ્રીની સ્તવનની આ ગાથા એક ઉત્તમ કાવ્યકૃતિનો નમૂનો છે. એમાં શબ્દોની પસંદગી, એકદમ બંધબેસતી Appropriate તો છે જ અને સાથે સાથે પ્રાસ, લય, ઉપમા, ઉલ્ટેક્ષા અલંકારોથી અલંકૃત પણ છે. વિમલજિનને સંબોધીને વિમલતા-નિર્મળતાને પ્રાર્થી છે તે શ્લેષ અલંકાર છે.
મુજ મન તુજ પદ પંકજે રે, લીનો ગુણમકરંદ; રંક ગણે મંદર-ધરા રે, ઈંદ્ર ચંદ્ર નાર્મેદ્ર. વિમલ૦૩
પાઠાંતરે “મુજ મન'ના સ્થાને “મન મધુકર”, “લીનો’ના સ્થાને લીયો', “ગણે'ના સ્થાને “ગિણે”, “ચંદ્રના સ્થાને “ચંદ', “નાગેન્દ્રના સ્થાને ‘નાગૅદ' એવો પાઠફરકે છે. | શબ્દાર્થ (પદ પંકજ=ચરણ કમલ. લીનોરલીન થઇ ગયો - ડૂબી ગયો-ગરકાવ થયો. ગુણ મકરંદ=ગુણ રૂપ પૂષ્પરજ-પરાગ રક=પામર-તુચ્છરાંકડો-બાપડો-લાચાર. મન્દર-ધરા-મેરૂપર્વતની ભૂમિ જે સુવર્ણમય છે. ઈંદ્ર=ઈન્દ્રલોક, ચંદ્ર-ચન્દ્રલોક, નાગૅદ્ર= નાગેન્દ્ર લોક-પાતાળ લોક – શેષનાગ.)
હે ભગવન્! આપના ચરણકમલ ગુણરૂપી પુષ્પપરાગ-મકરંદથી મઘમઘાયમાન એવા ચરણકમલમાં મારો મનરૂપી ભ્રમર, એવો તો લીન થઈ ગયો છે, કે જેથી મેરૂપર્વતની સુવર્ણમય ભૂમિ, ઈન્દ્ર અને ઈન્દ્રલોક, ચન્દ્ર અને ચન્દ્રલોક તથા નાગેન્દ્ર અને નાગલોકનું ઐશ્વર્ય પણ તેને તુચ્છ-હીન લાગે છે.
લક્ષ્યાર્થ-વિવેચન : સ્તવનની બીજી ગાથાના અનુસંધાનમાં કવિવર્ય યોગીરાજશ્રી આ ત્રીજી ગાથામાં જણાવે છે કે, જેને પ્રભુના નિર્મળ-સ્થિર ચરણકમલની સેવા મળી ગઈ હોય, તરણતારણહારના ચરણનું શરણ મળી ગયું હોય; તેની દશા શું થાય અને તે શરણાગતની
(અ) છાસમાં માખણ ગુણકારી પણ માખણમાં છાસ હાનીકારી. (બ) સંસારમાં ઘર્મ લાભકારી પણ ઘર્મમાં સંસાર નુકસાનકારી.
