________________
શ્રી વિમલનાથજી
466
શબ્દાર્થ : (કમળ=લક્ષ્મી. થિર=સ્થિર-અચલ-નિશ્ચલ અથિર=અસ્થિર, ચલ, ચંચળ. પંકજ=કમળ જે પંક-કાદવમાંથી જન્મેલઉપજેલ છે. પામર=બાપડું-બિચારું-લાચાર. પેખ/પેષ=પેખીને-જોઈનેસમજીને)
કમળમાં વસનારી કમલાસની લક્ષ્મી, પ્રભુના દર્શન કર્યા પછી અને પ્રભુની પ્રભુતાને જાણ્યા પછી, કમલનો ત્યાગ કરી દે છે અને પ્રભુના ચરણકમળમાં જઈને વાસ કરે છે, કારણ કે કમલ કાદવમાંથી નિપજનારું, મેલું અને કરમાઈ જનારું અસ્થિર-નશ્વર-પામર છે અને પ્રભુ તો એલરહિત નિર્મળ સ્થિર છે એમ જાણે છે ત્યારે, ભગવાનના ચરણરૂપી કમલમાં વાસ કરવા માટે, અસ્થિર, મલિન એવા કમલના સંગને પરિહરે છે એટલે કે ત્યાગી દે છે.
લક્ષ્યાર્થ-વિવેચન : વિદ્યુત લક્ષ્મી, પ્રભુતા પતંગ, આયુષ્ય તે તો જલના તરંગ; પુરંદરી ચાપ અનંગરંગ, શું રાચીએ ત્યાં ક્ષણનો પ્રસંગ !
લક્ષ્મી વિદ્યુત-વીજળી જેવી છે. ઘડીક સુખનો ચમકારો બતાડીને પાછળ દુઃખના અંધકારને મૂકી જનારી છે.
અનુભવી વડિલોનું કહેવું છે કે, લક્ષ્મી એક પરિવારમાં ત્રણ પેઢીથી વધુ સ્થિર થઈને રહેતી નથી. કદાચ જો બહુ પુણ્યશાળી પરોપકારી ધર્મી પરિવાર હોય તો, એવા પરિવારમાં વધુમાં વધુ સાત પેઢી સુધી લક્ષ્મીનો વાસ રહે છે. આમ લક્ષ્મી અસ્થિર છે-ચંચળ છે કે જેવા હાથીના કાન હોય છે.
ચંચળ એવા લક્ષ્મીદેવી પણ, છે તો જીવની જાતિના જ અને જીવના સ્વરૂપના જ ! જીવનો સ્વભાવ સ્થિરતા છે. તેથી એ બધે સ્થિરતા
અસથી છૂટા પડી અસતુના દષ્ટા બનાશે તો સતુથી જોડાઈને સના ભોક્તા બની શકાશે.
