________________
453
હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
એમ થશે, તો જ ચેતના કર્મધારામાંથી છૂટીને, જ્ઞાનચેતનારૂપે પરિણમીને અનંતદર્શન અને અનંતજ્ઞાન જે પોતાનું સ્વભાવિક મોલિક સ્વરૂપ છે, તેને પામશે અને અનંતસુખને વેદશે.
અનંતસુખનું આસ્વાદન કરાવતા અનંતદર્શન અને અનંતજ્ઞાનથી યુક્ત જ્ઞાનચેતનાથી ચેતનવંતો ચેતન જ, સાચા અર્થમાં ખરેખર ચેતન છે; એમ જિનેશ્વર ભગવંતો જણાવે છે. એ સિવાયની કર્મચેતના અને કર્મફળ ચેતનાથી ચેતનવંતો ચેતન એ ચેતન જ નથી. એ જડચેતન, મિશ્રચેતન, નિશ્ચેતનચેતન છે, જે જડવત્ એટલે કે જડ જેવો છે.
માટે જ ચેતનના તથા ચેતનાના ભેદને ઝીણવટથી પૂરેપૂરા સમજી લઈને, ચેતનાને પોતાના સ્વામી ચેતન સાથે અભેદ સાધવા સમજાવી લેવાની છે. પરઘરેથી સ્વઘેર લઈ આવવાની છે. સમજીને સમાઈ જવાનું જે કહ્યું છે, તે આ સંદર્ભમાં જ કહ્યું છે.
આમ તો આ ગાથા પાંચ, એ ગાથા એક અને બેની પુનરુક્તિ જ છે. પરંતુ આ પાંચમી ગાથામાં વિશેષ ભાર એ વાત ઉપર મૂકવામાં આવ્યો છે કે, ચેતન એની ચેતનાથી ચેતનવંતો છે અને ચેતનાનું મૌલિક સ્વરૂપ અનંતદર્શનરૂપ કેવળદર્શન ને અનંતજ્ઞાનરૂપ કેવળજ્ઞાન છે; જે જ્ઞાનચેતના છે. માટે ચેતનની ચેતનવંતતા એની મૌલિક અનંતદર્શનચેતના અને અનંતજ્ઞાન-ચેતનાથી પ્રગટ કરો !! એવી કવિવર્ય યોગીરાજશ્રીની પ્રેરણા છે. જે જણાવ્યું છે, જે સમજાવ્યું છે અને જે જાણ્યા-સમજ્યા છે, તેના અમલીકરણની વાત અધ્યાત્મયોગીએ આ પાંચમી ગાથમાં ગૂંથી છે.
આતમજ્ઞાની શ્રમણ કહાવે, બીજા તો દ્રવ્યલિંગી રે; વસ્તુગતે જે વસ્તુ પ્રકાશે, ‘આનંદઘન’ મત સંગી રે. વાસુપૂજ્ય૦૬
સમજીને ઠરવાનું કામ છે. સમજ્યા વગર ઠરશે શેમાં?
