________________
શ્રી વાસુપૂજ્ય સ્વામીજી
440
વિનાનો છે. માટે અધ્યાત્મક્ષેત્રે સંબંધરહિત સ્વમય-સમય બનવા, છ વિભક્તિ-શક્કરકનું પ્રવર્તન સ્વક્ષેત્રે, સ્વ માટે, સ્વ વડે, સ્વથી સ્વ બનવા અને પરથી વિભક્ત થવા-છૂટા પડવા અંગે થવું જોઈએ.
આવા આ સ્વસત્તા અને પરસત્તાના પૃથક્કરણ અને પરીક્ષણ માટે નયનું જ્ઞાન જ નથવાદ છે, તે અત્યંત આવશ્યક છે.
અંશ દ્વારા અંશીનું અથવા તો વિકલ્પ દ્વારા નિર્વિકલ્પનું જ્ઞાન કરાવનારા જે વિધવિધ દૃષ્ટિકોણ છે, તે નય કહેવાય છે. જેટલા વિકલ્પ છે તેટલા નય છે. એમાં બે મુખ્ય નય છે. એક દ્રવ્યાર્થિક નય અને બીજો પર્યાયાર્થિક નય છે. એને અનુક્રમે વ્યવહારનય અને નિશ્ચયનય તરીકે પણ ઓળખાવાય છે. આગમશૈલિમાં પહેલા ચાર નિયોની ગણના વ્યવહારનયમાં અને પછીના ત્રણ નયોની ગણના નિશ્ચયનયમાં કરવામાં આવી છે. જ્યારે અધ્યાત્મશલિમાં પરમ-પારિણામિક ભાવ સ્વરૂપ, ત્રિકાળી, ધ્રુવ દ્રવ્ય તે નિશ્ચય અને તેના આધારે પર્યાયમાં પ્રગટતા શુદ્ધ ભાવો તે વ્યવહાર એમ કહેવામાં આવ્યું છે.
આગમંશૈલિ એ ઉપદેશશેલિ છે, જેમાં અશુભને છોડવાનું છે, અશુભનો રસ ઘટાડવાનો છે, શુભમાં જોડાઈને શુભમાં રહેવાનું છે, શુભનો રસ વધારવાનો છે અને નિરંતર શુદ્ધનું લક્ષ્ય રાખવાનું છે. તે માટે શુદ્ધ-તત્ત્વ કેવું છે તે સમજવાનું છે. | ઉપદેશ હંમેશા આગમશૈલિથી અપાય, કે જેમાં કરવાની વાત આવે, પણ લક્ષ્ય અકર્તાભાવ ઉપર હોય. એ વ્યવહાર શૈલિ છે, કે જેમાં કરવાપણું-થવાપણું બનવાપણું હોય છે.
જ્યારે અધ્યાત્મશૈલિ એ સાધના-પ્રધાન શૈલિ છે, કે જેમાં કરવાનું
ઉપાસનાયોગની ગરિમા પરમાત્માના વિરહની અસહ્યતામાં છે.
