________________
831
હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
આ બધી દાર્શનિક વિચારણાના અંતે નિષ્કર્ષરૂપ સિદ્ધસેન દિવાકરસૂરિજીનો ‘શ્રી જિનેન્દ્ર એજ શરણ'' દ્વાત્રિંશિકાનો એક શ્લોક ખૂબજ વિચારણીય અને મનનીય છે, તેની વિચારણા કરીએ. અ-વન્યસ્તથૈ: સ્થિતો વા, ક્ષયી વા-ડપ્યડ-સદ્ વા મતો થૈ નડેલ્સર્વથાડડભા न तेषां विमूढाऽऽत्मनां गोचरो यः स एकः पराऽऽत्मा गतिर्मे नान्यः ।।
જે જડ (અજ્ઞાની) લોકો આત્માને ૧) બંધ રહિત ૨) એક ૩) સ્થિત ૪) ક્ષણ ક્ષયી અને અસદ્રુપ સર્વથા-એકાન્તે માને છે તે મૂઢ લોકો જેને સમજી શકતા નથી તે એક જિનેન્દ્ર પરમાત્મા જ મને શરણ રૂપ હો.
જેમ સ્વમતનો દષ્ટિરાગ-કદાગ્રહ વિકાસમાં બાધક છે તેમ પરંમત, દ્વેષ પણ બાધક છે કારણકે જ્યાં રાગ-દ્વેષ છે ત્યાં માધ્યસ્થતા નથી તેમ મોહ-મૂઢતા-મૂર્ખતા-અજ્ઞાન પણ વિકાસમાં બાધક છે.
માટે જ યોગીરાજ આ સ્તવનની આઠમી કડીમાં લખે છે કે‘‘રાગ-દ્વેષ-મોહ પખ વર્જિત, આતમ શું રઢ મંડી'’ તે તે એકાંતવાદી દર્શનોનો પક્ષપાત છોડી, રાગ-દ્વેષ અને મોહનો પક્ષ’છોડી આત્મતત્ત્વ અનુભૂતિમાં આવે છે.
આ બધાનો ફલિતાર્થ એ છે કે પર સમયની-ષદર્શનની જાણકારીથી સ્વ સમય-જૈનદર્શનની યુક્તિયુક્તા, તાર્કિકતા, સુસંગતતા, વૈજ્ઞાનિકતા, પરિપૂર્ણતા સમજાય છે. પરિણામે સ્વ સમયની શ્રદ્ધા ઢંઢીભૂત થાય છે, સમ્યગદર્શન નિર્મળ થાય છે અને સર્વજ્ઞ શાસન ઉપર અહોભાવ જન્મે છે. ફલસ્વરૂપ તેની ઉપાસના, આજ્ઞા પાલનતામાં જોમ પ્રગટે છે.
સ્વમતનો સર્વાંગી અભ્યાસ કર્યા બાદ પરમતનો અભ્યાસ શક્તિસંપન્ન આત્માએ કરવો લાભદાયી છે કારણકે તેમ કરવાથી સ્વયં
સમ્યગ્ બનાવ્યા પછી દૃષ્ટિને પૂર્ણ બનાવવાની છે.
