________________
811
હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
છે. તેવા આ
પ્રામાણિક રીતે આવા
માટે જો સંસારમાં કોઈ પણ જાતના દુઃખ ન ભોગવવા હોય, અને દુઃખ મુક્તિ જોઈતી હોય, તો પુરુષે પ્રકૃતિના પંજામાંથી છૂટવું જોઈએ. તે માટે પુરુષ અને પ્રકૃતિનું ભેદજ્ઞાન સતત કરતા રહેવું જોઈએ અને તે માટેનું જરૂરી જ્ઞાન પણ આત્મજ્ઞાની પુરુષ પાસેથી મેળવેલું હોવું જોઈએ.
જેણે આત્મજ્ઞાની પુરુષ પાસેથી વિધિપૂર્વક આત્મજ્ઞાન મેળવ્યું હોય અને જે એક માત્ર આત્માને પામવાની તીવ્ર રુચિવાળો હોય, તે જ વ્યક્તિ નિશ્ચય નય સંમત માન્યતાનો સદુપયોગ કરી પ્રકૃતિના વસ્તુ તંત્રથી છુટો પડી પોતાને શુદ્ધ, બુદ્ધ, અકર્તા-અભોક્તા માની શકે છે, પુરુષતંત્રમાં કરી શકે છે. તેવા આત્માઓ નિશ્ચયનયના વિકલ્પોનો દુરુપયોગ નથી કરતાં. તેઓ આત્મસાક્ષીએ પ્રામાણિક રહીને પ્રકૃતિથી છુટા પડી પોતાને ભિન્ન રૂપે જુવે છે અને જાણે છે માટે આવા પ્રામાણિક પુરુષો આગળ વધતાં આત્માને અનુભવી શકે છે. જેણે વિધિપૂર્વક જ્ઞાની પુરુષ પાસેથી આત્માનું જ્ઞાન મેળવ્યું નથી અને જે આત્મહિત કરવાની ભાવનાવાળો નથી, તેણે નિશ્ચયનય સંમત સાધનાના વિકલ્પોનો દુરુપયોગ કરવાની કોઈ જરૂર નથી કારણકે તેમ કરવા જતાં તે દી સંસાર ઉપાર્જન કરી સંસારમાં રુલે છે. તેના કરતા તો તેવા નિશ્ચયની રુચિ વિનાના જીવો માનવતાના-પરોપકારના કાર્યો કરીને કર્મયોગથી જીવે એ તેના માટે વધારે સારું છે. '
દેખતો એવો આત્મા આંધળા એવા પુદ્ગલના ખભે ચઢેલો પુગલનો ચલાવ્યો ચાલે છે અને પુદ્ગલનો દોરવાયો દોરવાય છે. આંધળે બહેરું કુટાય છે. પુદ્ગલ આંધળુ છે અને આત્મા માત્ર જોનારોજાણનારો છે પણ સાંભળનારો નથી એટલે બહેરો છે. આમ આંધળો
પર પ્રતિ વિવેક અને ઉચિત સુખદ આયરણ છે. જ્યારે પોતાના સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપનું અનુભવન અને સ્વપ્રતિ જાગૃતિ એ સ્વપ્રતિનો વિવેક છે.
