________________
શ્રી અરનાથજી
છે
224
સઘન કરી ઉપયોગને પોતાના સ્વરૂપના બીબામાં સતત ઢાળતા રહેવાનું છે. પોતાનું સ્વરૂપ કેવું છે તેને વારંવાર યાદ કરવું તે જ્ઞાન છે. સ્વરૂપ જ યાદ આવે બીજુ કાંઇ યાદ ન આવે તે રૂચિ છે અને ઉપયોગ સ્વરૂપમય બનીને રહે તે ચારિત્ર છે અને આ ત્રણે જ્યારે અભેદરૂપતાને પામે છે ત્યારે ઉપયોગમાં સ્વરૂપ રમણતા સધાતા તે શુદ્ધોપયોગ કહેવાય છે. આ ઉત્કૃષ્ટ સાધ્વાચાર છે. આ અત્યંતર સાધ્વાચાર છે. આ પરમ સાધ્વાચાર એવો સ્વરૂપચાર છે જે શીવ્ર મોક્ષ આપે છે.
આત્મા અલખ સ્વરૂપ છે, અગોચર છે, જે જડ ઈન્દ્રિયોથી, વિકલ્પથી કે પરાશ્રયથી તસુમાત્ર પણ પામી શકાય તેવો નથી પણ તે આત્મામાં રહેલ જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર, અગુરુલઘુ, પ્રમેયત્વ, પ્રદેશત્વ, વસ્તુત્વ, દ્રવ્યત્વ, અસ્તિત્વ વગેરે ગુણોથી યુક્ત હોવાથી સ્વસંવેદન જ્ઞાનથી અવશ્ય અનુભવ કરી શકાય-આસ્વાદી શકાય તેવો છે.
. વિશેષમાં જ્યારે જીવાત્માનો ઉપયોગ વિપરીત પુરુષાર્થ કરે ત્યારે તેનું વીર્ય કર્મબંધ કરવા તરફ પ્રેરાય છે અને ત્યારે તે પર્યાયદષ્ટિવાળો કહેવાય છે. પરંતુ જ્યારે પોતાના જ્ઞાયક સ્વરૂપને ઓળખીને આત્મજાગૃતિને વિકસાવે છે ત્યારે તે પોતાનું બળ પોતાનામાં વધારતો વધારતો અંતે નિર્વિકલ્પતામાં લીન થાય છે.
વિકાર એ આત્માનો ત્રિકાળી સ્વભાવ નથી પણ ક્ષણિક યોગ્યતારૂપ સાંયોગિક વિભાવ છે. વર્તમાન પર્યાયમાં સ્વને ચૂકીને પરદ્રવ્યનું અવલંબન લેવામાં આવે ત્યારે પર્યાયમાં વિકાર પેદા થાય છે. તેથી જ તેવી કર્મના ઉદયજનિત સાંયોગિક અવસ્થાને આત્મસ્વરૂપમાં સ્થિરતા-રમણતાતન્મયતા દ્વારા ટાળી શકાય છે. નિર્વિકલ્પ રસનું પાન કરવા દ્વારા અભેદતાને વરી શકાય છે.
જેને દેહનું સુખ જોઈતું નથી તેને દેહનું કોઈ દુખ નથી.
