________________
શ્રી અરનાથજી
702
-
જેને છૂટી ગયો છે અને તેથી પરદ્રવ્યના નિમિત્તે થતી પર્યાયો જેનામાં અટકી ગઈ છે એવો આત્મા જ શુદ્ધ આત્માને પામે છે. પરદ્રવ્યને નિમિત્ત બનાવીને- પરદ્રવ્યને આગળ કરીને – તેને સર્વસ્વ માનીને તેનાથી ધર્મ થાય એમ માનતો હતો ત્યારે શુભભાવોરૂપી પરબડીની છાયા પોતાનામાં પડતી હતી પણ હવે તેને સમજાયું કે તે તો પર-સમય છે માટે મારે તેની છાયામાં પણ જવું કલ્પે નહિ, એનો પડછાયો લેવો પણ કલ્પે નહિ.
આમ હૈ પ્રાજ્ઞ! જે આત્મા પોતાના સ્વરૂપનો નિશ્ચય કરીનેનિર્ણય કરીને છ એ કારકોને પોતાનામાં પ્રવર્તાવે છે, તે ખરેખર નિર્વિકાર પરિણમન સ્વરૂપ મોક્ષમાર્ગને પામે છે અને તેથી દ્રવ્ય-પર્યાયની એકાત્મતા સ્વરૂપ શુદ્ધાત્માનો અનુભવ કરે છે; પરંતુ તેને છોડીને અન્ય કોઇ આત્મા શુદ્ધાત્માને પામતો નથી. ઉપાદાન એવા આત્માને તૈયાર કરવા પૂરતાસ્વરૂપ સભાનતાની જાગૃત્તિ લાવવા પૂરતા એટલે કે ઉપાદાન કારણની કારણતા પ્રગટ કરવા સ્વરૂપ બાહ્ય પરિબળો, પુષ્ટાલંબન રૂપ શ્રી અરિહંત પરમાત્માદિ બાહ્ય નિમિત્તોની આવશ્યકતા રહે છે. તેથી જ સમયસારાદિ ગ્રંથની રચના અને તે આધારીત ગુરુના પ્રવચનો હોય છે. પડ્યું પડ્યું કાંઇ પાણી બરફ થઈ જતું નથી કે બરફ પાણી થઇ જતું .નથી. બાહ્ય પરિબળ-પર્યાવરણની અસરનો પ્રભાવ છે એટલે જ ફ્રીજ કે ઠંડી વગેરેનું નિમિત્ત મળતાં પાણી થીજીને બરફ થાય છે અને વાતાવરણમાં ઉષ્ણતાના પ્રભાવે બરફ ઓગળીને પાણી થાય છે.
જેમ બરફ અને પાણી વાતાવરણની અસરને ઝીલીને પોતાનામાં પરિવર્તન પામે છે તેમ પરમોપકારક, મહાસાર્થવાહ, મહાગોપ, મહા નિર્યામક એવા શુદ્ધ પરમાત્માનું અવલંબન લઈને ઉપાદાનમાં પલટો લાવવો એ અત્યંત જરૂરી છે. માત્ર નિમિત્તની ઉપસ્થિતિ એ કાર્યસાધક
ક્રિયા ભાવમાં લય પામતા મોક્ષમાર્ગની શરૂઆત થાય છે.
