________________
701
હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
શુદ્ધચેતનની છાયા એ મિશ્રચેતન કહેવાય. તેથી આવો સ્વતંત્ર વસ્તુ સ્વભાવ જે સમજે તે જ સ્વપરનો ભેદ કરી સ્વસન્મુખ થઈ નિશ્ચિતપણે અંતરંગ સુખનો સાચો ઉપાય કરી શકે.
જે આવી રીતે આત્માનું સ્વરૂપ સમજે છે તેને સંયોગની પૃથક્ક્ત્વતા, વિભાવની વિપરીતતા અને સ્વભાવના સામર્થ્યનું ભાન હોવાથી સ્વ સન્મુખતા પ્રાપ્ત થાય છે અને શુદ્ધાતમ રસની ધારાથી પ્લાવિત થઈને નિશ્ચય સમ્યક્ દર્શનની અનુભૂતિ કરે છે. તેને પછી “પરબડી છાંટડી જે પડે” એટલે કે પર-સમયમાં રાચવાપણું રહેતું નથી. તેને માટે હવે સંસારના વળતા પાણી છે. સંસારરૂપી સૂર્ય અસ્તાચલ તરફ જઇ રહ્યો છે, પર સમયનો ઓળો પણ તેને રૂચતો નથી. પુદ્ગલભાવમાં ઉદાસીનતા જ તેને રહે છે. શુદ્ધ નિરુપાધિક એવા આત્માનો જે પોતાનો ભાવ છે તે સ્વભાવ અને તેમાં વિહાર કરવો તે સ્વૈર વિહાર છે-સ્વ વિલાસ છે-સ્વધામ છે-સ્વ નિવાસ છે.
જ્યાં જે પર છે-પારકુ છે એવાં પુદ્ગલની બડાઈ-વડાઈ હાંકવી, તેનો મહિમા ગાવો, એની છાયામાં રહેવું એ પોતાના આત્મા ઉપર પુદ્ગલની છાયા-પડછાયો પડવાથી પોતાના પ્રકાશને આવરવા જેવું થાય છે. અંધારાનો ઓછાયો લેવા જેવું થાય છે તે જ ‘“પરબડી છાંયડી’’ એટલે પર વિલાસ છે અને તે જ પરિનવાસ છે. પોતાનું ઘર છોડીને ધર્મશાળામાં વાસ કરવા જેવું છે. પરદેશથી સ્વદેશમાં આવવું તે જ પર સમયમાંથી સ્વ-સમયમાં આવવા જેવું છે.
ટૂંકમાં એટલું જ કહેવું છે કે પરનો તો પડછાયો પણ લેવા જેવો નથી. શુદ્ધાત્મરસની અમૃતધારામાં પ્લાવિત થવાથી પરદ્રવ્ય સાથેનો સંપર્ક
શાસ્ત્રનું આલંબન લઈને પોતાના મોહાદિ ભાવોને હણવા માંડીએ તો તે આત્મજ્ઞાંન છે.
