________________
શ્રી અરનાથજી ,
694
રહિત જે શુદ્ધ છે જે સ્કુરાયમાન ચૈતન્ય છે તે આત્મા છે-તે સમય છે. એ સ્વમય છે તેથી સમય છે.
જે શુદ્ધ સત્તા સ્વરૂપ વસ્તુ છે, જેનો સ્વભાવ ચેતના ગુણ છે અને પોતાની અનુભવન ક્રિયાથી જે પ્રકાશે છે અર્થાત્ પોતે પોતાથી જ પોતાને જાણે છે અને પોતે પોતાથી જ પોતાને પ્રગટ કરે છે. પોતાને તથા પોતાનાથી ભિન્ન તમામ ચરાચર પદાર્થોને સર્વ ક્ષેત્ર અને સર્વકાળ સંબંધી સર્વ વિશેષણો સહિત એટલે કે સર્વ ગુણ પર્યાય સહિત એક જ સમયે જે જાણનારો છે, તે આવા પ્રકારના વિશેષણો (ગુણો)થી સહિત, જે તારો ઈષ્ટ દેવ શુદ્ધાત્માં છે તેને તું ‘સમય’ જાણ ! - જે પોતે સ્વયંભુ છે, પોતાથી જ પોતાની સત્તા છે અને બીજા થકી પોતાની સત્તા નથી એવા આત્માનો મોક્ષ પણ પોતાનાથી જ થાય પણ બીજાથી નહિ અર્થાત્ તે સ્વયંસિદ્ધ જ થાય પણ બીજા તેને સિદ્ધ કરી શકે નહિ. છએ દ્રવ્યોની સ્વતંત્રતાનો ઢંઢેરો, જિનાગમોમાં અનંતજ્ઞાની પુરૂષીએ ડંકાની ચોટ પર ઢોલ પીટીને ગાઈ બજાવ્યો છે, તેનો હૃદયથી સ્વીકાર કરી સ્વાધીન અને સ્વાવલંબી જીવન જીવવાનું છે અને પરાધીનપરાવલંબી મટવાનું છે. જે સ્વયંભૂ છે તેનું સ્વતઃ સિદ્ધ-સ્વયં સિદ્ધ ન થવું તે તેના સ્વયંભૂપણાનો અપલાપ છે. " પાર્શ્વપ્રભુ, વીરપ્રભુ તેમજ દઢપ્રહારી જેવા આત્માઓ અત્યંત ઘોર અને આકરા ઉપસર્ગોની વચ્ચે પણ જરાય વિચલિત થયા નહોતા અને કોઈની પણ મનથી સુદ્ધા અપેક્ષા રાખી નહોતી; તેમજ વિકલ્પના વાવાઝોડામાં પોતાના ઉપયોગને ફંગોળાવા દીધો નહોતો. માત્ર પોતાના સ્વરૂપમાં જસ્વયંથી સ્વયંમાં લીનતા સાધી હતી, તે તેમનો સ્થિર ઉપયોગ એ સાધના કાળનો, છમસ્થપણાનો, ક્ષયોપશમ ભાવનો સ્વ સમય હતો.
વિશ્વમાં દ્રવ્ય એ મૂળ છે અને પર્યાયોથી વ્યવહાર ચાલી રહ્યો છે.
