________________
શ્રી શાંતિનાથજી
608
અર્થ : લોકોત્તર એવા શાંતિપદને વરેલો એવો આત્મા સર્વજગતના પ્રાણીઓને સમાન ગણતો હોય છે. તૃણ અને મણિને પણ સમાન ગણતો હોય છે. ચારિત્રના ઊંચા અધ્યવસાય સ્થાનમાં મુક્તિની પણ ઈચ્છા હોતી નથી એટલે મોક્ષ કે સંસાર બંને એને તુલ્ય લાગે છે તેમજ લોકોત્તર સમતા એ તો સંસાર સાગર તરવા માટે નાવ સમાન છે એમ તે માને છે.
ન
વિવેચન : શત્રુ અને મિત્ર બન્ને ઉપર લોકોત્તર સમતાને પામેલા યોગીઓ તુલ્ય પરિણામવાળા હોય છે. પોતાની ઉપર ઘોર ઉપસર્ગ કરનાર કમઠ અને ઉપસર્ગનું નિવારણ કરનાર ધરણેન્દ્ર બન્ને ઉપર પાર્શ્વપ્રભુને છદ્મસ્થ અવસ્થામાં તુલ્ય પરિણામ હતો. તે જ રીતે પોતાને ડંખ મારનાર ચંડકૌશિક સર્પ અને પોતાની ભક્તિ કરનાર - પોતાના પગ ચુમનાર ઇન્દ્ર ઉપર વીરપ્રભુને નિર્વિશેષભાવ હતો અર્થાત્ ચંડકોશિક ખરાબ અને ઇન્દ્ર સારો આવો ભેદભાવ લેશમાત્ર પ્રભુને ચારિત્ર જીવન દરમ્યાન સાધનાકાળમાં ન હતો. બન્ને પોતપોતાને ઉચિત કાર્ય કરી રહ્યા છે. તે વખતે પ્રભુ એ જ વિચારે છે કે મારું કાર્ય મારા આત્મામાં રહેવાનું છે. લોકોત્તર સમતાની આ પરાકાષ્ઠા છે. આ અવસ્થા કેવળજ્ઞાનરૂપી સૂર્યોદયને પ્રગટ થવા માટે અરૂણોદય સમાન છે. અરૂણોદય થયા પછી જેમ થોડા સમયમાં જ સૂર્યોદય થાય છે તેમ પરાકાષ્ઠાની સમતા આવ્યા પછી વીતરાગતા અને સર્વજ્ઞતા દૂર નથી. લોકોત્તર સમતાને પામેલા યોગી સર્વજગતના પ્રાણીઓને સમ ગણે છે કારણકે તેને ખબર છે કે શુદ્ધસંગ્રહ નયની અપેક્ષાએ આ જગતના તમામે તમામ નાના મોટા જીવો સિદ્ધભગવંતો જેવા જ છે. સ્વરૂપે બધા જ સિદ્ધ સમાન છે. દરેકે દરેક પ્રાણીમાં સિદ્ધત્વ પડેલું છે. જીવ જાતિના હોવાથી જાતિ ઐક્યતા તો છે જ પણ સત્તામાં પડેલી સ્વરૂપ સમાનતાથી સ્વરૂપ ઐક્યતા પણ છે. આના કારણે જ છદ્મસ્થ અવસ્થામાં રહેલા પ્રભુની સ્તુતિ કરાય છે...
દૃશ્ય સાથે તેમજ દેશ-કાળ સાથે બંધનમાં આવવું તે જ દુઃખ.
