________________
શ્રી શાંતિનાથજી , 602
તો તેનું ખંડન કરવાની ભૂલ થાય નહિ.
ઉત્તમ આત્માઓના ઉત્તમ હૃદયને ઓળખવા માટે હૃદયની ઉત્તમતા જોઈએ, ધીરજ જોઈએ, શાંતતા જોઈએ. સર્વત્ર તર્ક પ્રધાનતા નહિ પણ હૃદય પ્રધાનતા જોઈએ. એકલી તર્કપ્રધાનતાથી કરાયેલ ઉત્તમ આત્માઓના વચનોનું ખંડન એ અધ્યાત્મની કચાશ સૂચવે છે. આગમ પ્રધાન શૈલિ યોગની શુદ્ધિ કરવારૂપ ધર્મ બતાવે છે, જે બહારનો માર્ગ છે અને તે વ્યવહારનાં સંમત છે. જ્યારે અધ્યાત્મપ્રધાન શૈલિ ઉપયોગશુદ્ધિનો માર્ગ બતાવે છે જે ભીતરનો માર્ગ છે અને તે નિશ્ચયનય સંમત છે. આગમશેલિના નિશ્ચય-વ્યવહાર અને અધ્યાત્મશલિના નિશ્ચયવ્યવહાર ઘણા જુદા છે; જે સમજવા જરૂરી છે.
અધ્યાત્મનો ભીતરી માર્ગ ખૂલે તે જ કટોકટીની પળે સમાધાન શોધી શાંત થઈ શકે. બાકી બીજા બધા તો તર્ક-કુતર્કના વમળમાં ફસાઈને - આત્માને વિકલ્પના ભારથી ભારે કરીને - સંસારમાં જ રૂલે છે.
જો ત્રણલોકના નાથ વિશ્વવંદ્ય પ્રભુ પણ કાળના પ્રભાવે બ્રાહ્મણીની કુક્ષીમાં આવી શકતા હોય તો પછી તે જ આ હુંડા અવસર્પિણી કાળના પ્રભાવે જ્ઞાનાવતાર સમા આત્મજ્ઞાની મહાપુરુષો ચારિત્ર ન લઈ શકે અથવા તો જૈનકુળમાં ન અવતરે તો તેમાં આશ્ચર્ય શું છે? ઉત્તમ આત્માઓની ઉત્તમતા સર્વત્ર તેમના જન્મસ્થળ, જન્મકૂળ કે તેમની કર્મવશાત્ થતી પ્રવૃત્તિઓથી ન જોતાં - નતપાસતાં તેમના અંતઃકરણની વિશુદ્ધિ, તેમના અંતઃકરણમાં રહેલ વીતરાગ માર્ગની સર્વોપરિતા, વીતરાગ વિજ્ઞાન ઉપરનો જ ઝોક, આત્માના અકર્તા સ્વભાવની મુખ્યતા, વ્યવહારનયે કર્મના કર્તાભોકતાપણાનો ઉપદેશ, સંપ્રદાય, મત, મમત્વ, વાડાઓથી મુક્તદષ્ટિ વગેરે દ્વારા તપાસવામાં આવે તો જ
જેવું આત્માનું સ્વરૂપ છે તેવું જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરીને તે દિશામાં રહેતાં શીખવું તેને ધ્યાન કહેવાય છે.
