________________
શ્રી અનંતનાથજી
510
વાણી-વીતરાગવાણી છે. એ વાણીનું ઉચ્ચારણ બધુંય બધી બાજુથી જણાયા પછી જ, એટલે કે સર્વદર્શી સર્વજ્ઞ થયા પછી જ થતું હોય છે. દેખાય, જણાય બધું એક સાથે, એક સમયમાં પણ કહેવાય એક પછી એક ક્રમસર. કેવળજ્ઞાનીને જણાય અક્રમથી પણ કહેવાય ક્રમથી.
પકડમાં રહીને તથા પકડમાં રાખીને કહેવું તે નિરપેક્ષ વચનવ્યવહાર છે.
મુક્ત રહીને, મુક્ત રાખીને, મુક્ત થવા માટે કહેવાય તે સાપેક્ષ વચનવ્યવહાર છે.
- લગનના ગીતો લગનના ટાણે ગવાતાં હોય તેનો અર્થ કાંઈ એવો નથી કે લગનના અવસર સિવાયના અન્ય અવસર અને અન્ય અવસરોચિત ગીતો નથી. - જ્ઞાનપંચમીના દિવસે જ્ઞાનગુણના જ ગાણા ગાવામાં આવે અને જ્ઞાનનું જ મહાભ્ય બતાવવામાં આવે તેનો અર્થ એવો નથી કે દર્શન ચારિત્રાદિ ગુણો નથી અને તેનું મહાભ્ય નથી.
પોતે બંધાવું નહિ અને સામે શ્રોતાને બાંધવાનો પ્રયત્ન પણ ન કરવો તે વચનસાપેક્ષતા છે. એવો વચન સાપેક્ષ વ્યવહાર સાચો.
વચનનો અર્થ જો જિનાગમ-જિનવચન-જિનાજ્ઞા કરીને અર્થઘટન કરીએ તો, તે જિનાગમ એ વીતરાગ સર્વજ્ઞ, નિર્વિકલ્પ જિનેશ્વર દેવના વચનો છે. એ વીતરાગ સર્વજ્ઞ દેવના વચન હોવાથી સત્યવચન-પ્રમાણવચન છે. એવા જિનવચનને પ્રમાણ લેખીને, એ જિનવચન પ્રમાણના આધારે સાપેક્ષ વચન વ્યવહાર કરવામાં આવે તે સાપેક્ષવચન વ્યવહાર સાચો અને પ્રામાણિક. પરંતુ જિનવચન નિરપેક્ષ વચન વ્યવહાર જૂઠો કહ્યો. અપ્રમાણિક જણાવ્યો. કારણ કે તેને કોઈ પ્રમાણભૂત આધાર નથી.
વિચારમાં ફેર પડી જાય તો આયામાં ફેર પડી જાય છે.
