________________
499
હૃદય નયન નિહાળે જગધણી
|
સંમતોલપણાના ખેલ કે આગની સેજ પરથી સડસડાટ પસાર થઈ જનારા કસબીઓના કરતબથી પણ દુષ્કર છે. તલવાર પસૂતાથી સંયમપદ્ગતા અઘરી ને આકરી છે.
સંયમપાલના એવી આકરી ધારદાર છે કે, સંયમીને છઠ્ઠા-સાતમા ગુણસ્થાનકના ભાવસંયમની ધારા ઉપર એકસરખી તેલવત્ ધારાએ સંયમ નિર્વહન કરવા દેતી નથી. મુનિઓએ સંસારીઓ સાથેના સંબંધો ત્યાગ્યા છે. પરંતુ દેહસંસાર તો હજી ઊભો જ છે. વળી સંસારીઓની વચ્ચે, દેહધર્મની આવશ્યકતાઓને, સંસારીઓ પાસેથી જ મેળવીને સંયમ પાલના કરવી પડતી હોય છે. આ તો બળબળતાં અંગારાઓને દાજ્યા વિના, એક હાથથી બીજા હાથમાં ફેરવતાં રહીને-રમાડતા રહીને, અંગારાઓથી છૂટી જવા કરતાંય આકરું છે. - બે છેડે જમીનમાં ખૂપાવીને રાખેલાં, વાંસને બાંધેલાં, દોરડા ઉપર જમીનથી અધ્ધર આકાશમાં સમતોલપણાને જાળવતા બાજીગરના ખેલથી પણ સંયમપાલના કઠિન છે. શુભ કે અશુભમાં, જમણી બાજુ કે ડાબી બાજુ ઢળી નહિ પડતાં, મનની સ્થિરતા, ઉપયોગની શુદ્ધતા-સમતુલાસ્થિરતાને જાળવી રાખીને, ત્રાજવાના કાંટાની જેમ, મધ્યભાગે કેન્દ્રમાં સ્થિર રહી, જમણા ડાબા પલ્લાને સમતલ રાખવા સમાન સ્વને સ્વમાં સ્થિર રાખવું, એ ખૂબ ખૂબ દુષ્કર છે. અશક્ય નથી પણ કઠિન તો છે જ! આ તો રાધાવેધ સાધવા જેવી આકરી તપસ્યા છે. એ તપસ્યામાં પાર ઉતરે, તેને જ સ્વયંવરમાં મુક્તિરૂપી દ્રૌપદી વરે! સમતોલ રહી, સમતુલા જાળવીને જો જિનચરણ સેવનાનું પાલન કરી શકાય, તો પરમ આત્મસ્વરૂપનું દાન મળ્યા વગર રહે નહિ.
હજી સુધી મુક્તિ મળી નથી. એ જ બતાવે છે કે, જિનચરણ
Desire to be desireless! ઈચ્છારહિત થવાની ઈચ્છા રાખો ! “ ગર્નિચ્છામિ છે.”
