________________
શ્રી અનંતનાથજી
496
ઉપાસના કરતાં નહિ આવડે તો, તેની વિરાધનાના પ્રતાપે ભવોભવનો રઝળપાટ હાથ લાગે છે. ખુદ પ્રભુ મહાવીરના મરીચીના ભવની જીવનકથની, આ બાબત પ્રતિ આપણને લાલબત્તી ધરે છે. તલવારથી તો એક વાર હણાઈને, એક વારના મરણથી એક વારના ભવને હારી જવાતો હોય છે. જ્યારે માર્ગથી ચૂત થઈએ તો, અનેક જન્મ-મરણ કરવારૂપ સંસારવૃદ્ધિ થતાં ભવોભવ હારી જવા પડતા હોય છે. માર્ગ પ્રાપ્તિના સંયોગો જ દુર્લભ થઈ જતાં હોય છે.
તલવાર જેવું હથિયાર હાથમાં હોય અને જાતની રક્ષા ન કરી શકીએ, શત્રુને હણી, વિજય મેળવવાનું પરાક્રમ નહિ કરી શકીએ, તે તો મહાદુર્ભાગ્ય છે. એ તો કાયરતા છે – પામરતા છે. એ જ રીતે રત્નત્રયીની આરાધનાનો યોગ મળવા છતાં, ભગવાન બનવાનો પુરુષાર્થ નહિ કરીએ અને ખંડના, વિરાધના, આશાતના, અવહેલના, અવગણના, તર્જના, તિરસ્કાર કરશું તો, તેના જેવું દુર્ભાગ્ય-બદનસીબી બીજી કોઈ નથી. મળે નહિ તો તે કમ (ઓછું) ભાગ્ય કે કમનસીબી છે. આ તો મળ્યા પછી મળેલાનો દુરુપયોગ અને વેડફાટ છે; તે તો દુર્ભાગ્ય-બદનસીબી છે. ફરી પાછું એ સહેજે મળે નહિ તેવી અવળચાલ-અવળચંડાઈ છે. બહુ મોટો અપરાધ છે.
તલવાર તો ચલાવી જાણીએ ! અરે ! તલવારની ધાર પર ચાલવાનું સાહસ પરાક્રમ પણ કરી શકીએ! પરંતુ જિનપ્રરૂપિત માર્ગે નહિ ચાલીએ અને મિથ્યાત્વ, અવિરતિ, કષાય, પ્રમાદ, અજ્ઞાન, મોહને દૂર નહિ કરીએ તો, ભવાભિનંદી બની સંસારમાં રખડીશું. આ તો તલવારની ધારપર ચાલીને લોહીલુહાણ થવા જેવું એટલે કે ભવોભવના મરણને સામે ચાલીને નોતરવા જેવું છે.
ભોગવિલાસ ત્યાં આત્મવિનાશ (આત્મરકાસ). યિદ્રવિલાસ-આત્મવિલાસ ત્યાં આત્મવિકાસ.
